Do mesmo xeito que outro seis millóns de cidadáns, Abdelkader e Abdulrazak deixaron atrás a fronteira con Siria aos irmáns Idris. Naceron na cidade de Homs e desde hai case tres anos viven no Mutilva de Navarra, xunto aos seus pais e dous irmáns. Trátase de refuxiados chegados directamente de Turquía, vítimas da guerra que se iniciou desde a Primavera Árabe.

Como senten en Navarra e que noticias danlles os familiares que se quedaron en Siria?
Abdelkader: Aquí estamos moi ben, vivimos moi tranquilos. A xente é un pouco pecha, pero trátannos con amabilidade.

Abdulacias: A avoa e dúas tías quedan en Homs. Viven nun dos poucos barrios que quedou a salvo das bombas. Por mor de Bashar Ao Asad, a maioría dos nosos veciños colleron a maleta e saíron de alí, e temen volver. Temos medo ao réxime e perdemos todo o que tiñamos alí, a nosa casa quedou esnaquizada, non temos onde volver. Homs pasou de ser a terceira cidade máis importante de Siria a perder as dúas terceiras partes dos seus habitantes, e as bombas esnaquizaron os seus edificios e barrios.

Por que se empeñaron, entre outras cousas, en Homs?
Abdelkader: A familia da o Asad leva 40 anos no poder, e o o noso non é un reino, senón unha república. Queriamos un cambio de Homs e comezou unha revolución contra o réxime, porque o noso presidente era un tirano. A Primavera Árabe de Exipto tamén chegou ao noso país, pero os seus aliados, principalmente Rusia, China e Irán, déronlle o seu apoio militar. Si rebelámonos non foi porque eramos pobres ou porque estabamos sen traballo, senón porque queriamos liberdade e democracia. Ao Asad, que quería eliminar as protestas, lanzouse indiscriminadamente contra os barrios nos que se atopaban, utilizando todo tipo de armas e facendo desaparecer aos inocentes. Arremeteu contra o pobo, que segue loitando pola permanencia no poder. Só os veciños que estaban do seu lado libráronse das bombas. No centro de Damasco, por exemplo, non atopará edificios derrubados.

O noso pobo acollía a moitos refuxiados en Iraq, Palestina e o Líbano e agora somos nós os refuxiados. Eu de mozo xa tiña a idea de vir a Europa, pero a facer turismo, non como viñemos.

Abdulacias: Pero nós non metiamos aos refuxiados en campos pechos. Vivían connosco, traballaban como nós, comían en nosa mesma mesa...

O presidente sirio di que está a loitar contra o terrorismo.
Abdulacias: Iso non é certo. Ao Asad é un dos principais promotores do terrorismo.

Abdelkader: O presidente estadounidense quere dar argumentos á comunidade internacional para que non se mova dos terroristas en Afganistán. Pero quen creou eses grupos? O propio Goberno, Estados Unidos e Inglaterra. O que pretenden é distorsionar a visión do Islam e dar escusas ao Goberno para esmagar a revolución. Non hai que esquecer que o grupo Isis mata a musulmáns. Obedecen, máis que á relixión, ás autoridades de que están arriba.

Abdulacias: En Siria hai unha gran diversidade. Temos diferentes relixións e culturas, é un país laico. Temos cristiáns, xudeus ou kurdos, e viviamos xuntos sen ningún problema até o comezo da guerra. Pero os países poderosos do mundo teñen moito interese en nós.

Como xestionan os recordos do que alí viviu?
Abdelkader: É moi difícil. Perdemos amigos e familiares.E non só iso, tamén perdemos a casa, o barrio, o coche... Vimos, en directo, como bombardeaban todo.

Abdulacias: O meu pai tiña unha empresa de camións con outros tíos. Cando estalou o asedio de Homs, o exército apoderouse de todos os nosos camións e destruíunos. Quedamos sen nada. Agora o seu pai ten 62 anos, leva a vida de conducir camións, pero aquí non pode conseguir o permiso de conducir, xa que para un estudante de castelán é moi difícil superar o exame teórico. O permiso está homologado en Francia e en Alemaña pódese facer en árabe. Nós non queremos depender de subvencións, queremos traballar.

Si decidisen quedar alí, en que situación estarían hoxe?
Abdelkader: Si permanecésemos no noso barrio estariamos mortos. Ao Assad controla practicamente todo o país, pero os bombardeos seguen adiante, como Idleb ou Alepo. Seguen preparando barrís de dinamita e arroxando desde helicópteros ou avións a propósito de que van acabar cos inocentes.

"Os refuxiados temos moitos problemas para atopar casa ou traballo"
Abdul Razak Alyusuf fixo o tramo do mar que vai de Turquía a Grecia nun bote de plástico. Pensou nos nenos aos que podía socorrer si a barca ía afundirse mentres estaban no mar, e non puido quitarse esa tensión da cabeza: “Aínda, cando vou a Villavesa [no autobús], dedícome a elixir que neno rescatarei. Non podo quitarme ese pensamento da cabeza”.

É membro do grupo Persoas refuxiadas en Marcha. Naceu en Alepo e optou por quedar en Pamplona/Iruña. Domina perfectamente o castelán e sabe palabras soltas en eúscaro. Recentemente foi pai dun fillo e coñece de primeira man a situación na que se atopan os refuxiados na zona.

Contounos que en Navarra viven entre 30 e 40 refuxiados procedentes de Siria. A cifra non é exacta, xa que moitos se van a outros países con redes familiares, a Alemaña ou a países de Europa do Norte: “En Pamplona os refuxiados vivimos bastante ben, pero algúns se van fóra porque temos moitos problemas á hora de atopar casa ou traballo. Viaxamos a outros países europeos para poder levar unha vida normal. Non somos inútiles, queremos traballar”.

O programa de acollida de persoas refuxiadas está xestionado por Cruz Vermella e o Comité Español de Axuda ao Refuxiado CEAR, e consta de tres fases dun ano e medio de duración total. No primeiro semestre conviven nos fogares das entidades citadas, en grupos de familias ou con persoas refuxiadas doutras orixes, recibindo unha pequena axuda económica. Di que a axuda é insuficiente: “Dannos 290 euros para catro persoas. Con isto só podemos pagar os gastos de medio mes. E que facemos outros quince días?”.

Nas dúas fases seguintes do programa, os refuxiados teñen que atopar a súa casa para poder vivir de forma autónoma. Con todo, no camiño atopan moitos obstáculos: “A pesar de que os traballadores destas dúas organizacións axúdannos moito, temos un peso de guerra nas nosas costas, en seis meses non dominamos bastante o idioma, non temos contrato de traballo para ensinalo en ningures, ao falar nótasenos a melodía árabe e aos patróns dos pisos non lles gusta... Realmente é difícil atopar estabilidade. Cando buscaba piso, chamáronme por teléfono e cortáronme deseguido ao ouvir a miña linguaxe.

Abdul Razak ten claro que o tema dos refuxiados foi de moda: “Saír dun selfie cun refuxiado ou ir a un campo de refuxiados foi unha moda. No meu caso, cando cheguei aquí os meus amigos saíronme por todas partes, pero agora, onde foron a parar a maior parte dos meus amigos? Desapareceron. Chámanme cando hai que pronunciar unha conferencia, pero xa está. Nos medios de comunicación escóitase que unha ou outra institución axuda aos refuxiados, pero na realidade non é así. En Navarra, por exemplo, o grupo Help-Na, impulsado polos bombeiros, é un dos poucos grupos que nos acompañan”.

Atopar unha casa é unha tarefa ardua, e Razak fai un chamamento aos navarros que teñen as súas casas buxán para que as aluguen aos refuxiados. En canto á obtención de emprego, considérase que o Goberno debería facilitar a homologación de títulos: “Si moitos dos refuxiados que veñen aquí tiveron traballo, pero para os nativos é difícil conseguir traballo, imaxina o idioma para un refuxiado que non domina ben e non ten título homologado. A diferenza doutros países europeos, o permiso de conducir tamén pasa igual, o noso permiso de condución non ten valor aquí”.