En Italia cúmprense dúas décadas desde que o populismo da dereita converteuse nun fenómeno político. Umberto Bossi formou o Leiga Nord en 1992, tras a unión de varios movementos autonomistas de Iparralde. O escándalo estalou cando o xuíz milanés Di Pietro fixo públicas as probas do financiamento ilegal da maioría dos partidos políticos italianos. Estruturouse como un movemento que reivindicaba a soberanía do rico norte de Italia a partir de teses xenófobas.

Nunha época na que a corrupción salpicou por completo aos partidos, a gravidade da situación supuxo un punto de inflexión na política italiana. A iso sumouse o fortalecemento da Mafia, que ese mesmo ano matou o xuíz Giovani Falcone e ao maxistrado Paolo Borselino. Bossi creou un excelente instrumento que canalizase a indignación causada pola inestabilidade. Nord. Leiga Tamén o empresario Silvio Berlsconi aproveitou a turbulenta situación política. En pouco tempo, ambos pasarían á primeira liña da política italiana.

Leiga Nord de Bossi

Mentres o partido dos PCI Mais afogábase nas súas contradicións, Bossi introduciu unha gran novidade no escenario político. Era o novo líder que falaba directamente ante a retórica que chegaba de Roma. Ao principio, o ideal federalista dotouse de xenofobia e converteuse en soberanista. Italia era un Estado fracasado e o sur, segundo as súas propias palabras, vivía a costa do traballador, o traballador do norte. Engadiu ao relato do problema crónico da Mafia o “problema dos emigrantes” de Nápoles e Sicilia. Sobre estas falsas bases discriminatorias, a Leiga Nord comezou a reclamar a soberanía do territorio coñecido como Padania.

Para responder as preguntas xurdidas pola globalización e a caída do muro de Berlín, os legistas buscaron no sur de Italia aos terronis, é dicir, aos cidadáns que acudiran a traballar desde Sicilia, Calabria ou Nápoles ao norte do país. Salvini está a repetir cos refuxiados e inmigrantes o que Bossi fixo con eles en 1992. Os que veñen do outro lado do Mediterráneo son agora os responsables de todos os males.

Vitoria de Berlusconi en 1994

Esa conxuntura e unha estratexia comunicativa excelente propiciaron que Berlusconi gañase as eleccións presidenciais de 1994. Necesitaba Leiga Nord para asegurar a gobernabilidade e evitar a esquerda. Berlusconi foi investido presidente de Italia a cambio dunha serie de medidas fiscais e xenófobas. O movemento federalista e posteriormente independentista, de forma voluntaria ou involuntaria, converteuse na clave para manter o status quo que vivía o país transalpino, do mesmo xeito que outros movementos soberanistas europeos.

Así se converteu en aliado de Bossi Berlusconi. O escándalo dos falsos títulos universitarios do seu fillo e a pantasma do financiamento ilegal do partido fixeron que a súa traxectoria se cambalease.Retirouse en 2012. Desde que o milanés Roberto Maroni deixase o liderado do partido para preparar as presidenciais de Lombardía en 2013, o líder do movemento populista é Matteo Salvini, que chegou a ser ministro do Interior italiano.

De Leiga Nord, Legase de Salvini

A chegada de Salvini puxo en xaque algunhas das bases ideolóxicas de Leiga Nord. Deu o paso de estender electoralmente o discurso xenófobo cara ao sur de Italia, onde tantos condenados foron condenados, cambiando de rumbo. O novo nome do movemento pódese entender como un símbolo deste cambio. A Leiga Nord de Bossi converteuse na Leiga de Salvini.

Substituíron ao europeísmo do partido por unha actitude directa contra a Unión Europea e criticaron duramente a súa saída. Os que ao principio da aventura proclamábanse como ateos, hoxe defínense como defensores da Europa cristiá e da familia tradicional. As eleccións do ano pasado han levado á Leiga ao Goberno italiano, onde estivo concentrada. Salvini conseguiu o soñado por Bossi, máis aló dos apoios tácticos, puxo en marcha medidas contra os inmigrantes e as minorías. Neste traballo, o Movemento 5 Estrelas (M5S), que goberna con el, axúdalle en lugar de ser un obstáculo. Agora quere conseguir o mesmo en Europa e para iso busca a Salvini como compañeiro de viaxe.

Os ataques contra inmigrantes triplicáronse desde a chegada da Leiga ao poder, segundo datos da Comisión do Parlamento italiano contra a Intolerancia, a Xenofobia e o Racismo. A pesar do cambio de xefes, a xenofobia segue sendo a mesma. Steve Bannon e compañía elixiron a Salvini para tentar facerse co control da Unión Europea nas eleccións de maio. As últimas enquisas apuntan a que os legistas italianos poderían ser a primeira forza política na historia de Italia. Mentres tanto, fóra de experiencias como Potere ao Popolo, a esquerda italiana, que historicamente tivo un peso crucial no vello continente, está a piques de desaparecer, fóra de espazos ocupados e loitas concretas. O fascismo está en marcha para Bruxelas e nalgúns países a esquerda non aparece en absoluto. Que algúns reflexionen sobre o que significa non estar nas institucións, tamén no noso pobo. A ultradereita teno moi claro.