Din que es disidente.

Non me gusta esa palabra. Eu son un opositor político, un activista polos dereitos humanos. Activista. Nacín nA Habana en 1959, cando a revolución venceu, cando Fidel Castro chegou ao poder e terminou a revolución. Algúns dicían que nacín coa revolución e que crecín coa ditadura.

Sen coñecer, con todo, a ditadura anterior.

Si. De todos os xeitos, os meus pais contáronme a ditadura de Batista. Xa sabía eu o que fora antes. O réxime de batista xeraba rexeitamento entre a maioría de Cuba, e tamén entre os nosos familiares. Castro, en cambio, contou desde o principio co apoio do pobo. O contrario sería falso. Nin sequera os norteamericanos querían a Batista. Ninguén quería a Batista polo seu perversidad e a súa corrupción. O obxectivo era unha solución democrática, e Castro entón prometeu restaurar a Constitución de 1940, que Batista rexeitou. Castro, con todo, non restableceu a Constitución até o ano 1976, cando se estableceu o actual Estatuto de Autonomía. Gobernou, namentres, mediante un decreto. O ego de Castro acabou coa revolución.

A reforma da Constitución de Cuba segue vixente até o momento.

É a segunda parte da mentira de 1976. Unha farsa. Manipulan os dereitos dos cubanos. Unha Constitución, calquera que sexa, non pode defender os intereses dun partido político concreto.

Por que, entón, a admiración por Cuba, a axuda dos internacionalistas, a solidariedade e o resto?

Enfrontarse a Estados Unidos adoita dar lugar a entusiastas. Máis aínda naquela época, en 1960. Entón son a guerra de Vietnam, a caída de varias ditaduras de dereitas –en parte apoiadas por EE.UU.–, a triste política internacional de EE.UU..... Enfrontarse a un inimigo dese tamaño tiña éxito.

Vostede naceu coa revolución, que recordos ten daquela época?

Vivía feliz. Entre os revolucionarios, os nenos e as nenas divertiámonos/divertiámosnos. Colliamos a pelota e xogabamos. Chamabamos aos timbres das portas e xogabamos ao vómito. Faciamos o que fan os mozos e as mozas de todas partes. Sabiamos que había escaseza, tiñamos pouca roupa, pero non eramos pobres do todo. Tiñamos pouca comida, pero non polo rapto dos norteamericanos, senón porque non podiamos producir as cousas máis pequenas no país. Todo foi “nacionalizado”, todas as industrias que daban diñeiro, empresas, negocios… Foi un momento de crise. Pero a pesar de todas as miserias e miserias, os nenos crecen, e nós tamén crecemos nesa ideoloxía marxista-leninista e castrista do sistema educativo.

Cando se deu conta da situación?

En 1980 descubrín que o sistema cubano era ditatorial e salvaxe. Ese ano, moitos cubanos entraron na embaixada peruana. Outros moitos fuxiron do porto de Ariel. Eu, en cambio, vin aos meus veciños, coñecidos, amigos, compañeiros… cuspindo aos que se estaban marchando; o goberno, naturalmente, animado. Déuselles o nome de “escorias” (lixo)… Foi entón cando me dei conta. Era un desprezo. Vin á xente escondida na casa esperando á porta, botando patacas podre. Sentín moi decepcionado. Xa sabía antes que o sistema non funcionaba, pero cando o vin cos meus propios ollos, viñéronme á mente as cousas que ouvín, as que aprendín, as que lin, e deime conta de que estabamos na ditadura.

Na antiga República Democrática Alemá, logo estiveches na “Alemaña Oriental”.

Estudei alemán nunha escola de idiomas dA Habana. Traballei como tradutor en Cuba mesmo, pero non por moito tempo, porque me levaron a Berlín a traballar para o servizo de intelixencia. Os oficiais de Cuba non sabían alemán e eu fixen de tradutor. Tamén me tocou traducir os papeis, pero non era espía. Cando estiven na Alemaña Oriental, estiven en varios países veciños: En Hungría, na República Checa, en Bulgaria, na Unión Soviética, en Polonia… E alí tamén vin o mesmo que en Cuba, que a xente non cría no sistema, que era totalitario, a pesar dalgunhas reformas. Ninguén quería ese sistema. Por exemplo, en Moscova en 1986, cando vin a situación económica, me desilusioné por completo! Tiñan foguetes, avións e o exército máis forte, pero tiñan alimentos, consumo, administración... “A capital do comunismo en Moscova, e esta é a situación 70 anos despois da revolución. É este o noso futuro?”. Por exemplo, empecei a pensar en fuxir en Moscova.

Pensade, non vos deixastes levar a cabo.

En 1985, un músico cubano chegou a Alemaña Oriental. Non tardou en comunicarme que non quería volver a Cuba. Tiña medo de falar comigo. Non sabía si eramos da mesma pluma ou non. Eu traballaba para o servizo de intelixencia cubano, pero tamén estaba o servizo de contrainteligencia, con centos de oficiais. Decatáronse de que o músico quería fuxir e, por suposto, non quixeron deixarlle. A persoa máis próxima a aquel músico era eu, e en lugar de nomearme axente seu, encargáranme que o fixese. Recordo o que me dixo o encargado do servizo de contrainteligencia: “Ese traballo é unha acción revolucionaria!”. Comprendín que non tiña escapatoria. En canto reuninme co músico, díxenlle: “Saben cales son as túas intencións. É mellor que corras, que nos pillen aos dous!”. Xa tiña algúns contactos coa embaixada de Estados Unidos e chamei por teléfono, pero pescaron a chamada e puxeron en marcha o operativo.

Operativo?

Si. O primeiro deles, foi un operativo chamado Cubano, no que se estableceu a Revolución Cubana. Cinco ou seis persoas perseguíronme. Logo veu o segundo, unhas vinte persoas ás miñas costas, a calquera parte da cidade. Nome deste segundo operativo, Azucre.

Ah! Azucre.

Pero son moi creativos! Lémbrame a canción de Celia Cruz, “Azucre...”. Non hai máis remedio que rirse. O operativo contra un dos meus compañeiros tiña un código secreto chamado Caperucita. Era metro noventa, o pelo era máis negro que a noite… E Caperucita! Non eramos espías nin terroristas. Só queriamos vivir libres. Ao final do operativo, un compañeiro convidoume a tomar café –un café rico, con todo–, era unha trampa, o compañeiro estaba a traballar para Stasi, o Servizo de Intelixencia da República Democrática Alemá. Cando estabamos no café, eu estaba no escusado e, mentres estaba alí, entraron tres homes: “Ven connosco!”, prometéronme. Non con brusquedad, pero... “Ven connosco!”. “Quen sodes vós?”. “Xa sabes”, eles. E fun con eles. Acabouse, pois! Sabía que, se tentaba escapar, dispararíanme.

Iso foi en 1987.

11 de marzo. Vivía na cidade de Karl Marx [Treveris], a uns 250 quilómetros de Berlín, e alí capturáronme. Detivéronme, metéronme no coche, pecharon os ollos e leváronme preso cara a Berlín, onde estaban o aeroporto e a Seguridade do Estado cubano. Con todo, non sei onde me tiveron. Non me maltrataron. Leváronme no coche, sen as esposas, por exemplo. Sei que outros moitos foron levados nos furgóns, encerrados na gaiola… Eu non. Era empregado do goberno cubano, e quizá por iso non me tomaron tan en serio. O sangue fíxoseme costroso, estaba aterrorizada, incapaz de moverme.

Non che torturaron.

Non. Estiven encerrado uns cinco días. Sen torturas, pero a presión psicolóxica era insoportable: illada, impedíanme durmir, o día metido na cela… Stasi chamaba a iso “Psicoloxía operativa”, é dicir, a guerra psicolóxica. O obxectivo é levar ao preso á categoría máis baixa da autoestima nacional. A tortura branca. Non lle dan lejía. En cambio, condúcenche até onde un sente culpable. Ou para saír deste cruel inferno, até onde empezas a colaborar con eles. No meu caso, a cousa foi máis rápida, xa que me esperaban nA Habana. Levo cinco días en Berlín e, como teño apuntado no meu informe, o ministro de Estado de Seguridade decidiu trasladarme a Cuba. “Quería fuxir e capturámolo. Xa non é a nosa cuestión”. E a Cuba.

A Cuba, onde?

A Habana, ao distrito dA Vibora, á prisión de Vila Maristas. Nunha época, até 1960-61, era un colexio católico, pero a ditadura converteu a Vila Maristas, cuartel de terror psicolóxico e contrainteligencia, en centro de investigación da policía política. Os que pasamos por alí saímonos bastante mal e non importaba que estivésemos alí seis horas, dous días ou seis días. Tampouco un cubano opositor que pasou por Vila Maristas puido esquecer o seu paso polo centro da cidade. É un lugar triste. Desde o momento en que entras ata que sales, dependes delas. As celas son inimaxinables: un buraco no centro para facer as propias necesidades; unha lámpada sempre acesa; ningunha luz diúrna… Non recomendada para os que teñen claustrofobia, por exemplo. Cubo, cubo…

Canto tempo tivéronlle en Vila Maristas?

Só uns días. Asinei un documento no que recoñecín a miña culpabilidade, o alto grao de traizón. Unha mea culpa, en definitiva. Pedinlles que me desen unha segunda oportunidade e deixáronme libre. O oficial que se ocupaba de min, que nunca se me esquecerá, chamábase Hernández, díxome: “Está nas túas mans… subir ao carro da revolución!”. "Grazas!", díxenlle. Que facer? Non tiña alternativa.

Cando saíu de Cuba?

1992. A miña esposa era unha alemá. Pedín licenza para abandonar provisionalmente o cuartel. Eles déronme o billete definitivo. Eu quería ir a Alemaña, ver a situación, volver a Cuba e decidir. Non tiven oportunidade de facelo. “Definitivamente”. Quería vivir libre, pero non así. Desterráronme. Foi terrible. En 1996 volvín a Cuba, de vacacións, pero só déronme permiso para estar tres semanas.

Sempre a pregunta: que opinas do secuestro de EEUU?

O secuestro é unha gran escusa para seguir reprimindo. Levantarán este embargo e inventarán outro. O embargo exterior? Cuba pode negociar con todos os países que queira, excepto con Estados Unidos. Xapón, Canadá, México, Brasil, Venezuela… O secuestro foi unha cousa moi dura en 1970, pero o presidente de EE. UU., Jimmy Carter, deulle a oportunidade a Fideli. “Debes abrir a xanela!”. Iso era o que lle pediu. Fidel preferiu o secuestro á conversación. A única escusa que teñen é o secuestro.

Sufriu o rexeitamento do goberno cubano. Tamén en Europa, vostede é interpelado…

Atácanme por unha banda e polo outro, pola dereita e pola esquerda. Eu, en cambio, son un activista polos dereitos humanos. Critico a política exterior de Estados Unidos, a dos soviéticos, a de Rusia, a de China, a de Corea do Norte, a de Venezuela… O activista polos dereitos humanos non ten cor política, non pertence a ningún partido político concreto. Eu son membro do Movemento Cristián de Liberación. O líder era Oswaldo Payá, que morreu en 2012 nun atentado contra a seguridade do Estado cubano no que morreu. Enfrontouse ao Goberno cubano a través dun diálogo, á ditadura. Era partidario do diálogo, impulsor do Proxecto Varela. Non utilizaba explosivos, nin berros, nin guirnaldas… Aos seus seguidores, pola contra, só quédanos seguir dicindo o que pensamos, esperando que a situación vaia cambiar, aos poucos.