Ugo Bardi é coñecido polo lector da Luz, que en 2015 foi recollido por un Larrun “Que pode afundirnos como o Imperio Romano?”. Bardi é italiano, profesor de química na Universidade de Florencia, é experto en dinámica de sistemas, é autor de varios libros sobre o cume do petróleo e a explotación de materias primas. ‘Peak Civilisation: Naquel ‘The Fall of the Roman Empire’ contaba como no século V a civilización que se desenvolve en Grecia e no Imperio de Roma, XXI.ean, afundiuse en comparación coa crise que está a sufrir a civilización industrial.

Naquela análise, Bardi afirmaba: “Os propios romanos comprenderon o que lles estaba sucedendo? (…) Temos moitos textos de historiadores romanos, pero ninguén parecía entender o que estaba a pasar”. É dicir, que, afacéndonos á cada vez máis quente auga da perla, imos como a ra dun vello conto, sen darnos conta de que temos que morrer cocidos cando non saímos dela. Pola contra, os síntomas do colapso do sistema pódense sementar diariamente na nosa contorna.

A Ugo Bardi un destes síntomas estalou na súa familia e confesou na súa blog The Cassandra’s legacy: “Empobreciendo Italia – empobreciendo en Italia. Efectos do crepúsculo do petróleo”. Trátase dunha casa construída polos seus pais e que tivo que ser vendida por Ugore durante máis de 50 anos, xa que non pode pagar os seus gastos.

Non me equivoco: O doutor Bardi non se arruinou na miseria, é profesor dunha universidade pública, a súa muller tamén traballa, convídanlle a dar conferencias por todo o mundo, considérase un membro de clase media que fixo ben en afrontar a crise e, con todo, “a riqueza e a pobreza son percepcións relativas e a miña ilusión é que cada ano son máis pobre, como a maioría dos italianos”. O Produto Interior Bruto e outros índices dirán o que queiran sobre a riqueza, pero o profesor viuse obrigado a vender a casa que os seus pais construíron na década dos 60 nun outeiro próximo a Florencia. En Euskal Herria tamén empezamos a escoitarnos feitos parecidos ao relato do italiano.

Nas décadas dos 50 e 60, Italia viviu un milagre económico, no medio da onda de calor do petróleo barato en todo o mundo. Pouco despois da guerra comezaron a abrirse coches privados, servizos sanitarios para todos, vacacións na beira do mar, poder comprar a súa propia vivenda, etc.

O pai e a nai de Ugo eran arquitectos e profesores da universidade e nos anos 60 puideron construír a casa dos seus soños, unha pequena aldeíña duns 300 metros cadrados de materiais, cun fermoso xardín, que segundo a moda difundida pola EE.

Alí os pais envelleceron e morreron. Ugo herdou en 2012 e déronse conta de que había que facer algunhas reparacións no seu interior, e non pasaron en balde 50 anos. Ela e el comezaron: arranxar o tellado, restaurar o invernadoiro, acondicionar o salón… “pero ao cabo de dous anos mirámonos e dixemos: ‘En balde’.

Déronse conta de que aquela fermosa casa era demasiado grande para eles, despois de gastar un pouco de diñeiro nas obras de acondicionamento. Para empezar, necesitaba un aire acondicionado e un quecemento moi caro; en Florencia, o quecemento do clima fai hoxe, a diferenza do que sucedeu en 1960, a necesidade de aire acondicionado.“Logo está o custo do transporte e é mortal. Nos arredores de estilo americano necesitas coches privados; en 1960 parecía normal, pero hoxe en ningún caso, os coches son enormemente caros, as acumulacións de tráfico por todas partes, desastre. E non te esquezas dos impostos, que tamén se converteron nunha carga a toda velocidade”.

Ciclo de combustibles fósiles e a miña familia

Unha vez posta á venda a casa, outra das sorpresas é que os prezos dos chalés que están fóra da cidade tamén descenderon. Con todo, conseguiron vendelos e os Barditarrak están a recoller e levando todos os anacos da casa, co doloroso traballo de decidir a cal dos recordos acumulados na súa vida de medio século cóllenlles e tiran. Non se compadezca dos Barditas, que teñen suficiente diñeiro para comprar unha bonita casiña con xardín nun barrio de Florencia. Agora tamén tentarán rexeitar o coche. Seguramente, recoñeceu o experto no cume do petróleo, está a vivirse na súa propia pel parte do que é o descrecimiento.

“É sorprendente como as cousas cambiaron nestes 50 anos. En teoría, como profesor de universidade gaño máis que os meus pais, que eran mestres. A miña muller tamén ten un bo soldo. Pero de ningunha maneira poderiamos soñar con construír ou comprar unha casa como a que herdaron dos nosos pais. Produciuse un cambio profundo no corazón da sociedade italiana e o cambio chámase: o crepúsculo da era do petróleo. A riqueza e a enerxía son dúas caras da mesma moeda: con menos enerxía dispoñible, os italianos non poden pagar hoxe o que poderían pagar fai 50 anos”.

Pero a pesar da redución da enerxía na raíz dos conflitos actuais, parece que non se pode falar diso nos debates públicos. En consecuencia, a maioría da poboación non entende o que lles está pasando, pero se dá conta de que lles está dificultando a vida constantemente, aínda que lles contan desde as televisións outras cousas. Por tanto, culpan a calquera outro país, a Europa, a Angela Merkel, aos políticos, aos inmigrantes, aos xitanos, aos estranxeiros en xeral.Así van esaxerando o racismo, o odio, o fascismo, a pobreza, a riqueza dos ricos… “É normal, xa pasou, un día as cousas mellorarán, pasarán, pero me temo que non será pronto”.

Hai dous anos no blog Ugo Bardi relatou os dous últimos séculos da súa familia: “O ciclo dos combustibles fósiles e a historia da miña familia”. O vasco que o anima atopará reflectidos á súa familia e ao seu pobo: En Toscana tamén vivían coa mesma sinxeleza que os nosos antepasados, moitos condenados a emigrar, ata que a industria chegou a Europa, na corrente da revolución do carbón e do vapor que se iniciou en Gran Bretaña, naquelas deslocalizacións de hai un século. Así empezou e chegounos esta época de prosperidade, ata que os campesiños inquilinos convertéronse nos primeiros obreiros industriais, no que se coñece como a economía dos servizos. E de maneira parecida colleunos a uns e a outros o último ballón.

“Os nosos antepasados non eran ricos, a maioría eran obreiros sinxelos, algúns deles pobres. Só a idade de ouro do petróleo permitiu a algúns construír unha fermosa casa nun outeiro. Oxalá os meus descendentes sigan aquí”. Non é seguro que poidan facelo, nin en Toscana, nin no Goierri.