Foi elixida co 95% dos votos, tamén coñecida como “á búlgara”. Sodes tan parecidos nELA? Fan un gran traballo previo de cociña? Cal é a explicación de tan grandes consensos?
É o resultado dunha cultura propia que traballamos durante moito tempo. O voto “á búlgara” dáse coa man levantada, aquí o voto é secreto. A cohesión é algo que se traballa. O resultado é moi grande e iso indica en que momento está o sindicato. Nas eleccións sindicais estamos a obter os mellores resultados de todos os tempos, os datos de afiliación dos últimos anos son bos. Os camiños da autonomía e o contrapoder están aí, os militantes están contentos co traballo que estamos a facer e estes son os resultados. Hoxe en día non hai nada máis revolucionario que organizar á xente. A sociedade cambiará a medida que se organice.

No ámbito social, a confrontación é a vosa marca principal: onde, con quen e até onde?
Si faise por vías pacíficas e democráticas, até onde sexa posible. Até onde chegarán as folgas? É a patronal a que decide, non nós. Quixeron eliminar a folga do noso vocabulario e un sindicato sen folga non é nada, esa é a nosa ferramenta. A sociedade tampouco é igual sen a folga; a folga é parte da democracia. Nos últimos anos o neoliberalismo tamén gañou en lingua. Nesta época do postmodernismo dise que a sociedade é cada vez máis líquida, por iso nós reivindicamos as ferramentas de sempre.

Logo din que somos maximalistas. Ver folga de Tabakalera: Cobran 800 euros co convenio estatal, e nós pedimos que cobren o de Gipuzkoa: 1.200 euros aproximadamente. En Bilbao levamos a cabo fortes folgas en dous hoteis, que pasaron dos 800 aos 1.400 euros. Por suposto, son pelexas parciais, non chegamos a todo, pero cando se gaña unha folga, é unha invitación para os demais. Agora moitas das folgas están a producirse en zonas subcontratadas polas administracións: ensino concertado na CAPV, residencias de Gipuzkoa, limpezas de comisarías, xulgados, traballadoras a domicilio, escolas infantís, cociñas de escolas… O Goberno non quere unha vitoria sindical e decidiu alargar as folgas.O
primeiro obxectivo do Congreso é facer fronte á precariedade. O mundo dos parados é probablemente o máis precario de todos.

O sindicalismo non queda moi curto neste ámbito?
Os parados son traballadores en situación de tránsito. O desempregado quere empezar a traballar e neste campo non temos as ferramentas que temos noutros ámbitos. Asume os sindicatos pero é moi difícil organizarse como colectivo. Non é certo que non fagamos nada polos parados:Aí están os recursos de formación HLE contra a pobreza e a exclusión social, as políticas de emprego que expomos ou as reducións de horas de traballo...

Pasaron sete anos desde a aprobación da reforma laboral. En termos xerais, como afectou aos convenios e ás condicións de traballo? A reforma laboral e a negociación colectiva foron as
dous principais. Na actualidade, as facilidades para despedir aos traballadores e a posibilidade de rebaixar os salarios a través dos expedientes de regulación de emprego son moito maiores. De face á opinión pública, a negociación colectiva non foi tan espectacular, pero foi moi prexudicial para os sindicatos. A prioridade foi o convenio de empresa, que podería rebaixar o salario a un mínimo interprofesional.

ELA é o sindicato máis forte de Euskal Herria, pero só el non pode loitar contra a precariedade. Onde buscará alianzas?
En LAB, por suposto, pero as cousas non están ben. Os dous sindicatos somos abertzales, nas políticas públicas non hai moita diferenza, somos contrarios ao neoliberalismo, non temos diferenzas no sistema fiscal e nos orzamentos, estamos en contra da precariedade… Na actividade xórdennos problemas. Non estamos de acordo nos centros de traballo, sobre todo na reflexión sobre a folga. Aínda non se produciron algúns acordos mínimos que terían que coserse para a negociación colectiva.

Si, queredes colaborar, pero logo Txiki Muñoz di en Berria: “LAB parécese máis no día a día con CCOO e UXT que connosco”. Torpedo. Para
nós é importante explicar por que as cousas non están ben. Vendo as cousas que LAB fai nalgúns sectores, entendemos que está máis preto destes dous sindicatos que de nós e iso preocúpanos. Si non utilizas a folga como ferramenta, estás á beira de CCOO e UXT e, seguindo así, non facer folga pode ser un obxectivo.

Moita xente de esquerda non entende ben as disputas entre LAB e ELA.
Creo que entende, é dicir, “entendo o que pasa, pero non estou de acordo”, pode pensarse moitos. Nós cremos que estamos a perder enormes oportunidades por non levar a cabo esta colaboración. Pero a realidade tamén está aí e hai que contala como é, sen caer na ficción.

Pódense explicar de forma sinxela as diferenzas que tedes ao redor da folga?
A xulgar por exemplos concretos, é moi fácil de ver. Nas residencias de Gipuzkoa nós convocamos 44 días de folga e LAB só catro. LAB non fixo folga nas residencias de Bizkaia. Pero ademais da folga, LAB é parte dun movemento que xera distorsiones. Tendo en conta onde está EH Bildu, en Navarra e na CAV tivemos tensións con LAB. Nós analizamos a política en función do fondo e non de quen o fai. Sabemos onde está LAB, pero pedimos unha mínima autonomía.

Escoitei a máis dun dELA, “non creas que a base dELA é tan de esquerdas como a dirección”. Existe ese salto?NELA
somos 100.000 afiliados e na medida en que Euskal Herria sexa diversa, a nosa base tamén será plural. Os 2.000 afiliados da Ribeira non serán como os do Goierri, pero teñen un compoñente común: Afiliáronse a ELA e saben o que é ELA. En Muskiz, en Legazpi ou en Cascante nós dicimos o mesmo. En todos eles pon: O sindicato vasco. A xente sabe que se afilia a un sindicato abertzale e loitador. Sendo isto así, non se pregunta a ninguén a quen vai votar.

Nun artigo de prensa no que catro persoas coñecidas fixéronvos duras acusacións o pasado mes de novembro: o voso carácter de esquerdas só é aparentemente duro [“izquierdismo de presente-pedra”]; facedes testemuñal esquerdo e isto favorece o neoliberalismo. Ademais, huís da loita pola soberanía.
Decidimos non responder, non é o noso estilo e agora tampouco contesto. Si EH Bildu segue polo camiño do PNV estamos equivocados. ELA expón catro cousas: facer oposición ás políticas actuais, expor alternativas, facer pedagoxía e organizar a mobilización. A esquerda ten que marcar o seu propio campo. A estratexia actual parece que é competir coa centralidade, e como consecuencia diso, a política que se fai é cada vez máis parecida á que fai o PNV. EH Bildu está nun reto moi institucional e as institucións son importantes, pero a sociedade cambia de bases. Isto viuse claramente no debate dos orzamentos do Goberno Vasco e nas negociacións sobre o novo status.

As vosas acusacións tamén son duras: “EH Bildu parécese ao PNV” ou “o PNV non ten oposición”. Temos
que dicir o que vemos. Ante moitas verdades nós non temos resposta, pero hai que dicilas, porque a verdade constrúe conciencia. A situación do PNV é moi curiosa: hai ano e medio aprobaban os orzamentos do PP en Madrid; aquí gobernaba co PSE. Por tanto, eliminou dúas oposicións e o terceiro pídelle cada día acordos en diferentes ámbitos: status, orzamentos… Temos moita marxe nas políticas sociais para facer políticas máis radicais, pero EH Bildu non vai nesa dirección.

Imos examinar un exemplo concreto. Nos orzamentos do Goberno Vasco, EH Bildu tentou conseguir 233 millóns para elevar as pensións máis baixas a 858 euros, para despois chegar a 1.080. A mellora da RGI ascendía a outros 163 millóns: De 732 a 858 euros. Por que tiña que haber necesariamente unha emenda á totalidade?
Se decides xogar nese marco do PNV xa sabes onde están os límites, e antes de que te deas conta fas o que eles fan. Non é certo que se falase de pensións, só falábase de complementos da RGI, da cantidade dos recortes, e así o facían. As políticas do PNV están marcadas polas empresas: aquí o imposto sobre empresas é a metade do imposto europeo. No sistema fiscal, son os traballadores os que cada vez pagan máis. Cando se fala de fraudes, fálase doutras pequenas estafas –para que os traballadores se peguen–, desas grandes estafas fiscais dos que non teñen diñeiro. Todo isto estase normalizando. O aluguer medio das vivendas supera os 1.000 euros e ninguén pon límites a ese prezo. Esas cousas son tempos de loita e queremos falar delas.

Pero o xogo institucional tamén o ten. Nas negociacións colectivas vostedes tamén negocian de forma parecida, paso a paso, un aumento do 6% agora, 200 euros máis en tres
anos… É diferente. En política non hai conflito, esa é a diferenza. A miúdo tentan evitar o conflito. Nós no ámbito laboral expomos conflito, en todos non gañamos, depende da correlación de forzas, pero cando nos gañan non dicimos que é o mellor acordo, senón o que propiciaron as nosas forzas, e tratamos de facer pedagoxía. En política, non. En Navarra, por exemplo, fíxose unha pequena política fiscal e o cuadripartito saíu dicindo que se fixo unha gran reforma. A mesma estrutura fiscal que deixou UPN quedou en Navarra, pero non queren aprobala. Outro exemplo: UPN di que a empresa vai por Navarra en relación á política fiscal e Mikel Aranburu respóndelle que en Navarra as empresas pagan menos que en ningún outro territorio. Pero ninguén se preocupa por iso, porque esas contas non están na primeira liña da política.

Din que en Navarra non houbo cambios substanciais, pero nalgúns temas cambiaron moito: os de corralito, o eúscaro,
os símbolos, as vítimas, a memoria, a Lei de Residuos… Si, e nós aplaudímolos, pero no ámbito laboral ou económico é moi difícil atopar cambios fundados. A porcentaxe que actualmente se destina a Osasunbidea ou educación non aumentou en nada. En ambos os sectores, a temporalidade no emprego sitúase por encima do 30%. Debemos calar? Nós imos axudar a ese goberno a catro da esixencia e da reivindicación. Vimos tamén cousas moi feas: En 2018, por exemplo, o Goberno de Navarra negounos que a Carta de Dereitos Sociais de Euskal Herria dese canle á iniciativa lexislativa popular sobre vivenda e renda garantida.

Din que estamos en desmovilización no ámbito nacional. Por que?
Non é o único factor, pero as políticas que se fan desde o Goberno Vasco, en especial, e desde o Goberno de Navarra, contribúen a esta visión. Reforzan realidades non reais. Por exemplo, o PNV repite unha e outra vez a súa relación de bilateralidad con Madrid, e iso non é certo: Madrid decide. Non se fai suficiente forza desde o punto de vista soberanista. Por exemplo, aquí pode formarse un forte soberanismo social de esquerda, pero non se fai; quizá os resultados non se verían a curto prazo, pero polo menos non teriamos ficción, talvez o que pensamos hoxe en día é que non somos soberanistas.

Jose Elorrieta dicía nunha entrevista de ARGIA: “Nesta fase política a acumulación de soberanía debe facerse sen o PNV”. Pero vostedes pensan que EH Bildu está a facer esa acumulación máis co PNV que con vostedes.
Iso é, si. Así se ve no debate do novo status, pero o actual PNV non é o PNV de Lizarra-Garazi, non hai máis que ver o que di este lehendakari e onde están as súas preocupacións.

Volvamos aos temas concretos. Como facer fronte á política de “teito de gasto” que Madrid impón desde 2010?
Primeiro, indicando a posición contraria. Non cremos que iso sexa un problema para os gobernos do Sur de hoxe. É dicir, cando Mikel Aranburu vaise a Madrid e vén cun teito de gasto, vén cun acordo, non cunha imposición. Igual que o Goberno Vasco.

Pero si non estás de acordo, tes que cumprir a lei, se non caes na desobediencia.
Iso non é así. Aquí hai varias opcións, pero nin sequera quérense explorar. No Concello de Madrid produciuse un conflito con Montoro e esa lei, pero se buscaron outras vías. Aquí non se fai nada. Entón, que é a política? A arte de obedecer? Haberá que buscar tragamonedas ou unha mínima confrontación, non? Pero cal é a nosa opinión? Que os gobernos de aquí comparten esas políticas de recorte orzamentario.

Dis que es feminista. Como?
Non hai que deixar o feminismo ás mulleres?
Intento ser feminista, é un propósito. A vontade dos membros do sindicato é avanzar nunha dirección. Para nós o feminismo é a filosofía e a ideoloxía contraria á discriminación e á igualdade. Non é un camiño fácil, porque te dás conta de cousas que até agora non vías. A partir de agora, este sindicato converterase nunha ferramenta máis eficaz para as mulleres que queiran organizarse. Na actualidade, a afiliación das mulleres é do 45% e cada vez son máis as mulleres que se afían máis. Por que? Porque puxemos o ollo na precariedade e nestes sectores son sobre todo as mulleres. En 1997, toda a dirección seleccionada estaba composta por homes, na actualidade as mulleres son máis que os homes. NELA estamos a construír feminismo: non estamos no feminismo liberal, nin no feminismo contra os homes. O feminismo é unha ferramenta para facer un sindicato mellor para nós.

O autoritarismo, a extrema dereita, está a estenderse en Europa. Tamén aquí, pero moitos dos seus valores están xa integrados en amplos ámbitos sociais. Como afrontalo? O
sindicato debe ser un refuxio e un instrumento. Se estás nun sindicato tes menos posibilidades de caer nas garras da extrema dereita. Pero aquí tamén hai autoritarismo vasco, e [Iñigo] Urkullu sabe moi ben o que é iso. O luns recibín o parabén de Uxue Barkos, Urkullu aínda non me dixo nada, e non sei si farao, pero nin sequera cando elixiron a Txiki Muñoz, nin sequera mandáronnos nada. Nós sempre lles felicitamos cando son elixidos. Non é máis que unha formalidad, pero é moi representativa. O lehendakari Urkullu négase a reunirse co primeiro sindicato. O seu Goberno elaborou unha lei co obxectivo de que UXT e CCOO poidan asinar en minoría os convenios do Goberno vasco.

E dan un paso máis en todo relacionar coa folga. Por exemplo, o que está a facer a Deputación de Gipuzkoa coas residencias é enorme. ELA fai unha crítica política no habitual, pero esta vez volvemos a facer outra acusación á Deputación: Markel Olano e Maite Peña menten e falsifican un documento. Aquí chegamos a un acordo entre Adegi, Matia e ELA. Fomos á Deputación con ese acordo e falsearon o documento para dicir que non había acordo. Iso é moi grave. Iso é autoritarismo. A Deputación optou por prolongar a folga, e aquí haberá unha longa folga, pero porque a Deputación o quere.

Outro exemplo: no ámbito da limpeza de comisarías e xulgados, a Deputación di que as comisarías están moi sucias e que hai que limpalas. Que fixo? Establécense uns servizos mínimos do cento por cento e acabouse. Outro, no caso de Tabakalera, o alcalde de Donostia-San Sebastián, Eneko Goia, dixo aos traballadores: “Reunireime convosco, pero co sindicato non”. É dicir, cal é a consecuencia? Que o PNV ten unha posición autoritaria, contraria á folga e antisocial. A nosa elección tamén é firme: enfrontarémonos a todo isto. Pero iso non o digo eu, dino os traballadores; o que sucedeu en Bizkaia téñeno moi presente.