O reto foi lanzado pola asociación Euskara Ari Du. A asociación non comezara por nada, tiña experiencia nos intentos de cambiar os hábitos lingüísticos. O de 2018 foi un órdago. Roncal Baietz Hernanik! Cada mes, cen hernaniarras querían pór o seu nome e animar aos demais a que cumprisen un reto para manter o eúscaro ou para que o seguinte o fixese en eúscaro. Empezaba en febreiro e acababa en decembro, a ver si ían actuar en total mil persoas. Non necesariamente todos xuntos. Os máis valentes apuntáronse para febreiro e continuaron durante todo o ano nun ou outro desafío, aínda que a maioría dos participantes que duraron moito tempo non cambiaron o tipo de desafío. Outros empezaron máis modestos e estiveron un mes ou varios meses no Roncal, sen tomar os traballos de todo o ano.

A inscrición, o seguimento e a recollida de resultados foron xestionados pola empresa Aztiker. Tendo en conta o percorrido de todo o ano, participaron 1.117 cidadáns. O 63,9% foron mulleres, o 35,4% homes e o 0,6% non optaron por ningunha das dúas modalidades de selección de persoal. Do mesmo xeito que noutras iniciativas para o cambio de hábitos lingüísticos, como no caso de Euskaraldia, as mulleres foron as protagonistas.

En canto á idade, ao redor da metade dos participantes tiveron entre 30 e 44 anos. A maior idade menor participación.

Dos 1.117 roncaleses 986 persoas sabían falar en eúscaro e a 131 custáballes falar pero entendíano. Si dicímolo utilizando os dous roles de Euskaraldia, podemos dicir que o 88,3% eran ahobizi e o 11,7% orarriprestas. Os que non eran capaces de entender o eúscaro non podían participar.

Cada participante tiña que elixir un reto para o mes e para facilitar a elección os organizadores ofrecéronlles un abanico de posibilidades. Pódense agrupar en tres grupos as opcións máis desenvolvidas polos participantes. O 30% decidiu que en todos os ámbitos da súa vida, en todas as relacións que lle correspondesen, falaría en eúscaro ou pediría ao seu equivalente que falase en eúscaro. Un 18,3% dos enquisados afirmaron que faría o reto cos seus compañeiros de traballo. En Hernani está a empresa Orona e este centro de traballo tivo unha forte participación en Baietz Hernani! No proxecto, e iso fixo que o mundo laboral situásese en segundo lugar na clasificación. En canto aos terceiros, cuartos e quintos clasificados, todos eles están relacionados coas redes de relacións máis próximas, é dicir, os hernaniarras decidiron realizar o reto coa súa parella (7,5%), amigos (7,2%) e familiares (6,9%).

Para saber si producíronse cambios nos hábitos lingüísticos, puidéronse beneficiar das respostas de 420 persoas. Durante todo o ano inscribíronse 1.117 persoas, aínda que como é habitual, non todas realizaron as enquisas de valoración. Doutra banda, tívose en conta a quen fixeron o mesmo reto e á vez encheron unha enquisa de valoración. En resumo, e si mirades a infografía, veredes como antes do reto o 38,5% dicía que sempre ou case sempre falou en eúscaro coa persoa ou grupo que elixiu para o reto, e unha vez finalizado o tempo de reto a cifra elévase ao 67,6%. Pola contra, descenden as porcentaxes “metade en eúscaro e metade en castelán” e “poucas veces ou nunca en eúscaro”. A seguinte infografía dános información ao revés, é dicir, o roncalés está a dicirnos o que as persoas ou grupos que elixiu para o reto fixéronlle en eúscaro. Aquí tamén se observa un aumento nos apartados “sempre ou case sempre en eúscaro” e “metade e metade en eúscaro e castelán”. A segunda infografía mostra que os roncaleses inflúen nos destinos á hora de cambiar os hábitos lingüísticos. En ambas as infografías, os roncaleses que saben e entenden eúscaro están xuntos.

Os resultados que acabamos de mencionar obtivéronse en función das enquisas que realizaron os roncaleses. Aos participantes fíxoselles tamén unha pregunta directa, é dicir, os organizadores quixeron coñecer a súa opinión respecto diso. Fixéronlles a seguinte pregunta: En que medida considera que cumpriu co reto exposto? Aí tedes a resposta: O 30,3% opina que cumpriu totalmente co reto, o 66,3% cre que deu un paso e o 3,3% cre que non logrou alcanzar o reto.

Preguntouse aos participantes sobre as dificultades que tiveron para cumprir os retos e nas respostas prevaleceron dúas: “cambiar os hábitos lingüísticos é difícil” e “non tiven moitas oportunidades de estar coa persoa ou o equipo a quen quería desafiar”. Estas dúas dificultades impuxéronse tanto entre os que coñecen o eúscaro como entre os que non o entenden pero non o falan.