Por que se chama Berragu, unha biblioteca móbil?

Porque ese é o nome da montaña que vemos desde a xanela.

En que consiste exactamente?

O proxecto Berragu foi posto en marcha en 1998 por Martin Saragueta, o bibliotecario anterior, para dar servizo a domicilio aos habitantes de 30 pobos dos Pireneos. Eu fixen algunhas novidades e agora engadín aos usuarios individuais algúns colectivos: Os centros escolares de Erro, Auritz, Lakabe, Garralda e Luzaide-Arnegi, Irati Irratia, a residencia de anciáns Amma Ibañeta, o centro de menores Zandueta e os euskaltegis de AEK, entre outros. En total temos 200 clientes, tanto individuais como colectivos.

Como realiza a distribución?

Saio os xoves a facer a distribución. Temos toda a comarca dividida en catro percorridos e cada semana fago un. Uns días antes de irme chamo por teléfono aos clientes para saber si terminaron os libros e si queren algo máis. Moitas veces eu fágolles recomendacións e propóñolles libros e vídeos que poden gustarlles.

Nalgúns pobos, sobre todo no inverno, recádanse préstamos nun sitio onde non hai necesidade de ir de casa en casa, e eu vou alí a buscalos. En Valcarlos, por exemplo, recóllenos na barbaría. De todos os xeitos, agora coa nova furgoneta é moito máis fácil moverse.

A Biblioneta chegou en xaneiro. Non é unha boa noticia?

Si. O Goberno de Navarra concedeunos unha subvención especial de 22.000 euros e nós puidemos deseñar o tipo de vehículo que necesitabamos para este servizo. Está feito á nosa medida. A decoración tamén é moi bonita e rechamante e serve para promocionar o servizo. Cando chegou a Biblioneta saíu moita xente a recibirlle e os nenos preparáronlle unha bonita pancarta de benvida. Foi moi emocionante para todos e tamén para os representantes do Departamento de Cultura.

Como facías a distribución até agora?

O meu coche vello, como puiden. Pero, en fin, non me fallou máis que unha vez.

Nos Pireneos os invernos son moi longos. Como chas arranxas coa neve?

Recordo que o primeiro inverno a capa de neve era máis alta que eu. A electricidade íase con frecuencia e eu non coñecía ben as miñas camiñadas nin os meus clientes. Nos pobos de aquí, por exemplo, máis que nomes de rúa e apelidos úsanse nomes de casas, e ademais, moita xente ten alcumes de nomes, mentres que eu nas fichas só tiña nomes e apelidos oficiais. Custoume traballo coñecelo todo. Por outra banda, no inverno organizo as miñas excursións ás veces segundo as condicións meteorolóxicas: O de Valcarlos e o de Aezkoa son os máis duros. Cando hai moita neve déixoos para outra semana e vou a Arce ou Erro.

Canto café tomas nos días de distribución?

O primeiro ano non me atrevía a dicir que non, e collía a moitos. Agora aprendín e non tanto, pero algo quente sempre se agradece sobre todo nos días fríos. Eu vou moi a gusto á xente e eles acóllenme amablemente na súa casa. O malo é que vou con moi pouco tempo, sempre con présa. Eles están moi tranquilos e con ganas de falar, e eu ao revés. Eu creo que temos que mellorar para poder dedicar máis tempo á xente.Os
recortes obrigáronnos a baixar o número de horas de repartición, pero agora co novo director xeral puidemos ampliar o número de horas mantendo o horario da residencia.

É evidente que che gusta ser bibliotecario de campo.

Si. Moitísimo. Estiven catro anos en Roncal antes de vir aquí e, superados pola oposición, conseguín a praza de Bera. Estiven alí cando a bibliotecaria que estaba aquí pediu o cambio de localización para a Biblioteca de Navarra, en Pamplona. Estou aquí moi preto da xente. É moi enriquecedor persoal e profesionalmente e creo que todos os bibliotecarios deberían pasar por esta experiencia.

Eu creo que desde os servizos das bibliotecas está a impulsarse o modelo de biblioteca inpersonal, e eu non estou de acordo. Pola contra, queren dar importancia á biblioteca social para fomentar a lectura nos grupos. Eu creo que deberiamos dar un trato tan próximo a todo o mundo e non centrarnos só nos colectivos.

Doutra banda, creo que tamén é necesaria a flexibilidade neste oficio. Se me vén un cliente de Abaurrea Alta despois de percorrer vinte e catro quilómetros non o mandarei cunha man chea de nada e outra cousa de ningunha porque non trouxo o cartón da biblioteca.

Ter vocación é moi importante e hoxe en día estamos a realizar proxectos moi bonitos nas bibliotecas pequenas dos pobos.

Que lle dá a biblioteca a un pobo pequeno?

A biblioteca é un punto de encontro. Polas tardes non hai nada máis aberto no inverno e vén moita xente á biblioteca. Os que acoden á escola de música, ao frontón ou á tenda, os que traballan aquí e os nenos son os que máis acoden. Aquí estamos moi a gusto, moi ben, e realizamos todo tipo de actividades para adultos e pequenos: cursos de informática, contacontos, charlas…

Outros bibliotecarios quéixanse de que as cousas que organizan nas grandes bibliotecas son pouco frecuentadas. Aquí todo o contrario. Temos dezaoito cadeiras e moitas veces reúnense máis de 40 persoas.

Como non temos diñeiro, normalmente convidamos a persoas, asociacións e colectivos da zona a dar talleres e charlas a cambio de diñeiro. Ás veces veñen escritores a presentar os seus libros.

A xente vive máis tranquila nos pobos?

A diferenza entre os nenos e nenas de aquí e os que veñen de Pamplona os venres ou o verán é notoria. Os de Pamplona piden enseguida wifi, tablet… non teñen tanta tranquilidade para ler un libro, pintar ou estar tranquilos. Ademais, a conexión a Internet de aquí é moi lenta e non teñen ningunha paciencia.

Sempre tiveches claro que querías vivir nun pequeno pobo?

Son de Pamplona, pero o meu pai era mestre e andaba polos pobos, así que durante o curso iamos con el. Volviamos a Pamplona no verán. Eu levo máis de vinte anos vivindo fóra da cidade. Actualmente vivo en Arriasgoti-Lizoain, un pobo de oito habitantes, Urrizelki. Moi tranquilo. A miña parella é pastor, como era o seu pai, facemos queixo e vivimos a outro ritmo. Cando vou á Biblioteca de Navarra penso que toda a miña pequena biblioteca entra no seu baño. Non quero iso para min.

Como é o proxecto que agora vos premiaron?

Chámase “A montaña dos contos”. Fixemos unha especie de historia entre contos clásicos e novos. Ao redor diso estruturamos todas as iniciativas levadas a cabo ao longo do ano. Algúns deles foron moi innovadores. Un, por exemplo, chamábase “Contos con cans”. Os dous nenos con dislexia lían contos aos cans e saíu moi ben porque os nenos sentiron que os animais non lles estaban xulgando continuamente. Outra proposta foi “Landarte”. Convertemos o pobo en escenario dun conto coa axuda da artista Leire Urbeltz. Os clientes eran os personaxes deste conto e as novas tecnoloxías a maxia do conto. Foi moi bonito.

Agora temos outro proxecto: A chamada “Érase unha vez oito bibliotecas”, estamos a facela en colaboración con outras sete pequenas bibliotecas. Cada biblioteca preparou a guía de lectura dun conto, actividades e talleres, e estamos a pasar un mes a mes dunha biblioteca a outra. É un traballo colaborativo, moi interesante.

Que tipo de libros son os que máis gustan aos teus clientes?

Cada ano facemos unha lista cos dez libros máis lidos e normalmente aquí sempre aparecen os temas pirenaicos, os autores dos mesmos ou traballos relacionados coa tradición e a vida de aquí. Sen dúbida teñen moito máis éxito que Dores Redondo.

A participación dos clientes na compra de libros paréceme moi importante. Eu sempre trato de satisfacer as súas demandas. Agora acaban de subir os nosos orzamentos e estamos mellor nas bibliotecas dos pobos.

Por que é bo ler?

Os libros, as historias en xeral, ábrennos xanelas. Dannos a coñecer moitos mundos. Dannos outro punto de vista para mirar o mundo.