Este nome inspirou a diversión que se fará o 3 de marzo en Pamplona: A de Iruin. Pero, por que un divertimento na Zona vella de Pamplona? A pesar de ser un entroido que vén de Baxenabarrena, a miúdo tivo a capacidade de cruzar as fronteiras, pero nesta ocasión debemos culpar ás asociacións euskaltzales de Iruñea. A colaboración entre Zaldi Maldia, Euskaldunon Biltoki, Karrikiri e Duguna espertou a idea de engadir un elemento máis aos entroidos. Non é a primeira vez que se volven de Pamplona a Iparralde, xa que é aí onde está Bidador, a pastoral cos vascos de Pamplona como precedente, así como as relacións alimentadas durante anos. A de Iruin, con todo, é unha iniciativa que vai máis aló desas catro asociacións, xa que se organizou unha pequena comunidade dentro da preparación do libertimiento. Unha comunidade euskaldun e, especialmente, nova.

Un deses mozos é Ihitz Iriart Casenave, que se dedicou á loxística nos últimos meses. Nas súas palabras, a iniciativa pretende dar unha nova dinámica aos entroidos da Parte Vella, creada por locais e locais, que busca estreitar lazos coa identidade local e que busque a diversión ese mesmo día. En Euskal Herria existen moitas experiencias como os libertamientos, xa que o teatro e a danza estiveron sempre moi presentes nas tradicións de moitos pobos, como os paloteados do sur de Navarra. Con esta iniciativa quíxose achegar esta tradición a Pamplona, xa que até agora este teatro popular non tivo moito peso. En opinión de Iriarte, a proposta deste ano pode ser unha boa oportunidade para traer o eúscaro á praza e dar outra volta aos entroidos. De feito, ademais de facer un repaso satírico ao ano, o libertinaje fai unha chiscadela á orixe dos entroidos: pór en cuestión o poder, cruzar as fronteiras, revolucionar a orde social. E iso, creado polos mozos en eúscaro, para o eúscaro e para o eúscaro. Unha pequena revolución, despois de todo.

Na montaxe do pamplonés inspiraron tanto as diversións como os paloteados, e como é natural, moitas decisións guiáronse por elas. A través da iniciativa, tamén se estreitou a relación cos participantes da rede de diversión dA Baixa Navarra: o ano pasado foron ver as actuacións, pedíuselles consello, e eles tamén virán a Pamplona, a ver á de Pamplona e a comer xuntos. Con todo, a idea non foi coller o local e traelo a Pamplona, non quere ser unha mera copia dos xogos ou dos paloteados. Creouse a través da cultura de Pamplona e inspirada en Pamplona: encarnaron aos seus personaxes e complementaron os seus xestos con temas, referencias e moldes locais, polo que sentaron os cimentos para asentar o de Pamplona.

Dado que todo o improvisado ten o seu traballo detrás, pasaron varios meses preparándose en equipo. A diversión ten unha estrutura propia, fanse catro ou cinco levantamentos e en cada un repítese o mesmo patrón: danza-teatro-bertsos. Por iso, cada grupo de creadores traballou en por si o que se debe ofrecer na diversión, aínda que non podemos negar que o proceso creativo ha creado unha pequena comunidade: cada un ten a súa función en Iruinkoa, cada un ten os seus intereses e os seus límites, pero todos necesitan que funcione a diversión mutua. Parece unha rede de relacións nun ecosistema. Ao carón están os cocos brancos, os bailaríns, que van coller a praza primeiro. Crearon novas danzas propias para o entroido, como o Salto de Iruindarra. E para completar a nova danza, a música tamén ten que ser nova. Nova e innovadora, xa que se recorreu a músicos de Pamplona que se moven lonxe da tradición da danza para pedir axuda. A pesar de que o proceso de negociación entre o jazz e os saltos foi longo, o resultado non deixará indiferente a ninguén.

Por outra banda, os brancos de coco necesitan inevitablemente crus negros, seres torpes que rouban rapidamente a praza, pícaros aos que afloran contradicións. Os cocos negros teñen forza, axilidade, paixón e, sobre todo, pouca vergoña. O equipo de escritores tentou ofrecerlles ideas que ás veces lles faltan. Os escritores deron unha mirada crítica ao sucedido durante o ano e regaláronlles uns asideros onde rirse dun mesmo, para que os cocos negros fagan con eles o que queiran. Estiveron xuntas nas últimas semanas traendo o texto á acción e convertendo as accións en palabras.

Pero, ademais, os cocos necesitan amigos, unha cofia que lles acompañe en calquera malgasto, e un equipo que lles dea vida aos personaxes da kalejira da mañá. Pero, de onde sacas os traxes de bailaríns, pícaros e todos os personaxes? Estamos no Entroido e, como non, hai que desmoronarse. A compañía de xastres foi sempre fiel a todo o mundo, xa sexa elegante ou farrapento, xa que todos queren ir á cítara dominical. Tamén hai quen até o último momento estarán fóra deste ecosistema: os bertsolaris. Eles serán a voz do público que comentará, criticará ou eloxiará vístoo despois de cada acto de levantarse. Pero non serán os únicos que non acudirán a Pamplona sen demasiada información, tanto os cocos brancos como os cocos negros terán moitas sorpresas, xa que non saben exactamente o que farán os demais.

O de Iruin puxo en marcha unha comunidade, pero o equipo non é suficiente como para facer fronte á crise, senón que necesita un público. A diversión non vale si non hai público que presencie o espectáculo, que se critique, que sufra as bromas dos bandidos e que reaccione. Así, a través de Iruinkoa quérese pór en valor a importancia de participar e participar nos Entroidos. Non se trata de considerar ao público como un espectador normal, como alguén que pode sentar nunha butaca ou contemplar un desfile. Serán parte de todo Iruinkoko os que vaian vela, xa que a interacción será constante en pasacalles, despezamento, actuación e comida, por suposto. Por tanto, hai razóns suficientes para ir ver á de Iruin.