Acabo de aparecer na miña casa o terceiro número da colección Langaiak do IPES (agosto de 1983). Título: Debate sobre a conciencia vasca en Navarra. Un achegue sociolóxico. O contido (resultado do debate en catro mesas distribuídas por toda Navarra) nalgunhas partes parece moi actual.

Un déjà vu retrospectivo? Bruxa? O eterno retorno?

A cita dos títulos anteriores e posteriores da colección aumenta o sentimento dunha repetición continua. Primeiro número: Dous séculos controvertidos na historia de Navarra. Das guerras carlistas ao Amejoramiento Foral Segundo: Artigo 87. Historia de mulleres á súa propia. E o cuarto –que se publicará posteriormente–: A educación sexual na escola.

En Navarra xurdiu unha vez un soño: un soño para cambiar un sistema político que a miúdo parece eterno. Ese soño fallou varias veces (o caso Otano, aquel agostazo de 2007...) e rexurdiu tantas veces.

E en 2015 colleu forza suficiente para aguantar.

Encarnouse, fíxose carne e creara ilusión, alegría, esperanza.

Agora vivimos en Navarra no intento máis longo de cambiar as cousas.

Un intento deste tipo, ademais do impulso que o propio soño deulle, necesita outros ingredientes: o engano e o traballo, moitas veces difícil; a flexibilidade, para dirixir
a dirección en todo o que sexa necesario; a habilidade, para saber cando e en que hai que renderse (e en que, e cando, non); a arte, para non deixarse perturbar as ilusións que veñen da man dos soños; un pouco de lixeireza e humor (e un pouco de doses altas). E, como nas películas de aventuras, un gran poder para evitar as trampas de todas as clases.
Porque, unha vez máis, apareceron algúns problemas –sorprendentemente unidos–. E, unha vez máis, estes problemas, como en ocasións anteriores, non son nin esenciais nin radicais. As súas causas son escuras e incomprensibles, pero a súa consecuencia é clara e fácil de entender: converterse nun obstáculo para continuar o camiño emprendido.

Soñar dá un empuxón para facer cousas, pero ao mesmo tempo os soños teñen sempre, algo, ou moito, de fascinación.
Pronto, pois vén o mes de maio, poderemos ver até onde chegou en 2015 o proxecto xurdido dun soño, até que punto colleu forza, ou canto de deslumbramiento tivo.

En Navarra existe o risco de que a ilusión se converta en desesperación. Con todo, sería peor quedar fascinado pola desesperación, pensar que non vale a pena volver soñar.