A economía de baixo custo ou low cost está a expandirse con forza, aínda que é difícil determinar o seu tamaño. Non é fácil medir o que a miúdo non é máis que un atril ou un señuelo comercial. Con todo, a perda de poder adquisitivo de gran parte da poboación tras a crise económica ha levado á estratexia low cost á maioría dos sectores económicos.

O argumento dos defensores é que tras a crise produciuse unha perda considerable de poder adquisitivo e moitas persoas non poden manter o nivel de consumo. Neste contexto xorden empresas que están dispostas a ofrecer produtos ou servizos cun prezo axeitado. Por tanto, tendo en conta ao cliente, estas empresas teñen que axustar os seus custos de produción. Desde unha primeira mirada, esta estratexia orientada ao mercado ten un sólido argumento competitivo. Máis aló, algunhas voces afirman que son empresas socialmente responsables, xa que facilitan o acceso a bens e servizos ás persoas máis afectadas pola crise. Pois ben, esta perspectiva é unha trampa e a situación de fondo demostra outra cousa.

Para empezar, este tipo de economía non naceu coa crise de 2008. A finais do século pasado algunhas empresas comezaron a utilizar este procedemento para reducir custos. Por tanto, non é unha estratexia empresarial orientada ao cliente, senón que ten en conta os custos internos das empresas. O obxectivo de rebaixar eses custos é clave, sobre todo si redúcense os salarios e redúcense os custos laborais. O sector do aire ou a industria téxtil é moi utilizado e o seu principal obxectivo foi a redución das condicións de traballo. Como consecuencia diso, multiplicáronse os conflitos laborais e produciuse unha maior deterioración do traballo nestes sectores. Tamén na economía dixital establécese esta estratexia de prezos competitivos e baséase no sistema de traballo de falsos autónomos. Desta forma, evítanse os custos da seguridade social e permíteselles acceder a uns beneficios financeiros moi importantes.

Nos problemas vividos polas pequenas tendas dos pobos e barrios, a implantación de cadeas low cost como franquía é unha responsabilidade enorme. Os comercios que non poden soportar prezos baixos están en proceso de extinción e o baixo prezo que beneficia inicialmente ao cliente pode esgotarse a longo prazo a medida que os oligopolios fortalécense.

Ademais, a deterioración das condicións de traballo e as relacións verticais das empresas low cost cos provedores e as condicións de traballo deficientes pon en cuestión a calidade dos seus produtos ou servizos. E esta realidade desdibuja directamente a visión de quen din que este tipo de empresas buscan un beneficio para o cliente.

Por tanto, pódese dicir que a economía low cost xera custos sociais e ambientais significativos. A competencia en prezos baséase na redución de custos laborais en detrimento do nivel salarial e na deterioración das condicións dos traballadores. A redución de custos tamén podería vir dada pola innovación, pero isto require investimentos sólidos e este tipo de empresas buscan un rendemento rápido a curto prazo.

Ademais, detrás dos baixos prezos atópase a contaminación e a deterioración do medio ambiente (servizos de aire e lecer, por exemplo) ou a deslocalización da produción na industria téxtil. É dicir, a estratexia de baixo custo supón unha gran cantidade de externalidades negativas no ámbito social e medioambiental que teñen un custo económico significativo. Todos estes efectos negativos son pagados pola sociedade a través dos impostos. Por tanto, si engadimos estes custos aos prezos de produtos ou servizos baratos, daríanos conta da fraude do low cost.