Adoitamos comezar o ano con bo desexo. Pasaron tres anos desde a posta en marcha dos Obxectivos de Desenvolvemento Sostible (ODS) impulsados pola Organización das Nacións Unidas (ONU) e podemos empezar cunha mirada empática co medio ambiente. En setembro de 2015, case 200 países aprobaron un acordo para impulsar o desenvolvemento de varias sociedades. Estes ODS perseguíronse entre os anos 2000-2015 e quixeron ampliar a perspectiva dos Obxectivos de Desenvolvemento do Milenio, con resultados incertos. En total, en 2015 definíronse dezasete obxectivos e baixo estes obxectivos principais fixáronse 169 metas. Esta longa lista, ademais de abarcar as once dimensións que ten o concepto de pobreza, abordou outros ámbitos relacionados coa conservación do medio ambiente e a redución das desigualdades.

Moitos pensan que son demasiados obxectivos non realizables e que para outros é unha lista que reflicte a complexidade das distintas sociedades e dos problemas da natureza que non se poden obviar. En calquera caso, entre as reflexións dos seguidores e os contrarios, hai unha serie de puntos comúns: por unha banda, trátase de romper a tradicional clasificación norte-sur, é dicir, por primeira vez, subliñaron que o desenvolvemento é responsabilidade de todos os países e non só daqueles aos que se chamou “territorios subdesenvolvidos”; doutra banda, non se estableceu unha xerarquía entre os obxectivos, dalgunha maneira pódese constatar que se quixo preservar a importancia de cada obxectivo. Estas características non pasaron desapercibidas, e aínda que só se trata dun texto escrito, moitos dos que traballan nestes ámbitos consideraron que son puntos de vista novos.

Con todo, e sen negar puntos novos, existe unha crítica que irrompeu con forza entre os escépticos. Unha delas é a falta de concreción dos obxectivos. É dicir, os obxectivos non definiron en varias ocasións as vías para conseguilos. Cales son, por exemplo, as medidas transformadoras que se activarán para a recuperación económica sen vulnerar o medio ambiente? É máis, cando falamos da necesidade de alianzas globais, para quen e para que as queremos? Un dos riscos de definir ideas excesivamente amplas é que os axentes con máis poder no ámbito internacional e local adáptense á súa maneira, sen atender ás necesidades da maioría.

Tamén é destacable a celebración dun cume na capital etíope, Addis Abbeba, para establecer as vías e posibilidades de financiamento dos ODS. No mesmo, diversas organizacións da sociedade civil puxeron de manifesto ás grandes empresas internacionais a importancia de regular o sistema tributario, reivindicando que o problema da pobreza e a desigualdade era sistémico. Sábese que a estas demandas víronse obstaculizadas por varios países de Europa e Estados Unidos, indicando a dificultade da transformación.

Ademais, os ODS non son vinculantes, polo que depende de cada axente o seu desexo de aplicalos e, no seu caso, a súa interpretación e avaliación. A moitos nos pareceu realmente sorprendente que a aplicación destes temas importantes que afectan a toda a sociedade sexa optativa.

Ademais dos límites sinalados nas liñas anteriores, nos últimos anos puxéronse de manifesto outras moitas trabas que, probablemente, levan abordar temas de gran complexidade. Pero xunto a esas imperfeccións se inventaron varias cousas, e non se pode negar que obtiveron un gran apoio. Reflexo diso son as iniciativas que se puxeron en marcha en diferentes lugares do mundo. No noso caso, son moitas as persoas que están a facer o camiño para que estes obxectivos se poidan adherir á nosa realidade; en definitiva, será mellor que deixemos a súa interpretación en mans de grandes empresas internacionais, en beneficio da maioría.