Hai cen anos publicouse Zeruko Argia e nove meses despois Eusko Ikaskuntza organizou a Asemblea da Administración Municipal do País Vasco. Con todo, mentres seguiamos aos cataláns, en 1914 a Mancomunidade de Cataluña viu a luz e baixo o seu liderado o 19 de xaneiro de 1919 Cataluña aprobou un proxecto de estatuto. Foi abandonada por Madrid, España non participou na Primeira Guerra Mundial e, en consecuencia, as nacións sen estado da Península Ibérica non tiveron a oportunidade de alcanzar a autonomía ou a independencia de moitos outros países europeos. En 1910 en Europa había 25 países independentes, en 1919 eran 32 como resultado da loita xeopolítica.

Cen anos despois as cousas non cambiaron moito. Cataluña mostrou a súa vontade de construír un estado, mentres que Euskal Herria, en cambio, está moi débil nese traballo. En calquera caso, si un e outro queren conquistar un Estado, teñen que ter claro que a loita xeopolítica segue sendo a pedra angular, xunto coa lóxica das amplas maiorías.

A propaganda da independencia de baixo custo está esgotada. A conquista do dereito de autodeterminación que puxo en marcha Cataluña atopou as loitas conflitivas no seu seo –maiorías pequenas e custos que non se queren asumir– e as fronteiras exteriores –a xeopolítica–. Para obrigar a España a negociar hai que aumentar o grao de enfrontamento, pero a maioría da sociedade catalá non está disposta a arriscar o seu benestar. Unha solución necesaria para facer fronte a esta realidade, pero non abonda con que o independentismo amplíe o seu apoio. Sábese que cando os procesos de secesión unilaterais puxeron como argumento o apoio do pobo, puxeron sobre a mesa unha maioría de polo menos dous terzos no Parlamento ou no referendo. Conseguir isto a medio prazo non parece unha marca impensable, senón que a traizón de España e o liderado do independentismo no ámbito social e cultural permíteno.

Si é posible alargar a maioría en Cataluña, interpretar ben a variable xeopolítica parece máis difícil. Até agora, o independentismo hexemónico catalán, e máis recentemente tamén o vasco, abrazaron a paradigma da desanexión, é dicir, a estratexia para expresar a adulación do Oeste en termos xeopolíticos que o proceso de secesión non é perigoso. O que pasa é que España fai o mesmo con máis credibilidade, porque é un Estado cun ámbito territorial maior. En consecuencia, no medio da crúa loita xeopolítica que vive hoxe o mundo, Occidente non vai a enfurecer a España da súa propia vontade. Mellor que toda España sexa aliada/dependente que só Cataluña e Euskal Herria.

Polo exposto, pode dicirse que o camiño para conseguir un estado independente non é halagar Occidente, senón buscar as súas contradicións desenvolvendo unha diplomacia multipolar do século XXI. Entrando en hipóteses alternativas, na península ibérica os procesos de secesión poderían ser apoiados mediante un proceso de aceleración da integración e federalización da Unión Europea, no caso de que Madrid perdese a soberanía territorial en beneficio de Bruxelas. Con todo, esta hipótese non é crible, polo menos si as forzas prol-multipolares non reforzan as súas posicións ou si non aparece unha nova hexemonía (China). Entón si, pode vir a desintegración de España ou unha gran aceleración na integración da Unión Europea para facer unha mellor xestión do declive privilexiado de Europa.