A escolarización de orixe estranxeira no sistema escolar da CAPV é un elemento de gran relevancia, sobre todo si lémolo no informe oficial do Goberno Vasco. Aínda que o intento de definir a expresión de orixe estranxeira realizouse nas primeiras páxinas, non se aprecia un fundamento obxectivo. En canto ás árbores xenealógico, quen non ten orixe estranxeira en Euskal Herria? Cantos apelidos necesítanse? Cantas xeracións teñen que pasar para recoñecer a nacionalidade vasca a un inmigrante? E aos fillos dese inmigrante? E os seus netos?

O alumnado vasco pode dividirse de moitas maneiras. Con todo, o Goberno Vasco ha elixido dunha maneira concreta: a orixe dos pais e nais. Por que non a orixe dos avós? Ademais, neste informe distinguiuse como estranxeiro ou inmigrante a quen naceron fóra do Estado español (os propios alumnos, por moi poucos que sexan, ou os seus pais), “españolizando” totalmente o marco político-xeográfico vasco. É dicir, son de fóra os que naceron máis aló de Irun ou de Melilla. E os xitanos, entre outros, onde quedan nese informe? Non hai dúbida de que son de aquí. Ou si?

Pero iso non é o máis terrible deste informe. A quen se lle importa a orixe dos pais dos alumnos? Dentro da escola é –ou debería selo– un dato insignificante. Nunha escola débense analizar e resolver as necesidades, problemas e carencias dos alumnos, sen atender á orixe dos seus pais.

O alumnado vasco pode dividirse de moitas maneiras, xa se dixo, pero ao Goberno Vasco non se lle ocorreu recoller a situación socioeconómica de cada alumno e alumna e analizar a segregación que se está producindo –na escola pública, nas ikastolas e nas relixiosas–. Resúltame estraño, porque os datos fiscais de todos están aí, nas Facendas das Deputacións. Non sería tan difícil si a vontade política fose moi diferente. Pero non queren pór aí a liña, senón na orixe dos seus pais. Hai algunha decisión máis política? Ademais, vendeuse de forma moi natural e comprouse con facilidade por parte da sociedade vasca.

Nós e eles. Aquí e fóra. Integrados e conflitivos. Logo sorprenderémonos si os mozos inmigrantes de terceira ou cuarta xeración non senten vascos. O Goberno Vasco situounos, de forma intencionada, máis aló da liña.

Hai pouco, o que dixo Sami Naire en San Sebastián deberíanos dar que pensar: “Desde que facemos a separación do eu e do ‘outro’, iníciase un proceso de separación que ten unha gran influencia no proceso de construción da identidade, neste caso é un proceso que a sociedade impón”.

Sami Nair foi moi aplaudido. Con todo, ninguén lle preguntou: “Até cando imos ser maquetas?”.