Non é un tema novo en ARGIA. Os nenos e os adultos temos máis coñecemento dos animais afastados que dos autóctonos, e cústanos pór nome ás plantas máis comúns que temos ao redor. Afastámonos da natureza, urbanizámonos, a transmisión da contorna decaeu de xeración en xeración… e a través de libros, series, bonecos e xogos infantís, as especies que entran en casa son as que non se dan conta.

No entanto, é un xogo creado pola Fundación Arma Praza, encargada da transmisión do patrimonio de Hondarribia, a través do Concello. Trátase de seis familias de cartas que representan seis ecosistemas ou hábitats: o mar e o cantil, a marisma, os ríos e arroios, o medio rural, o bosque e as cidades e parques. Dentro de cada familia, seis cartas que representan a un ser: mamífero, anfibio ou réptil, peixe, ave, invertebrado e planta. Todos de aquí, algúns máis coñecidos, outro non tanto, outros ameazados… E cando dicimos de aquí non falamos só de Hondarribia: Son especies que se poden atopar en case todos os recunchos de Euskal Herria. De feito, moitos dos seres que aparecen nas cartas tamén se atopan noutros países de Europa. Os protagonistas destas cartas son, por exemplo, a orca, a nutria, o sapo corredor, a serpe con gravata, o circo, a platucha, a anguía, a troita, a cola amarela, o carnaba, o carboeiro grande, o carracón, o caravel, a chipa, a hiedra… Tamén incluíron a unha sétima familia nas cartas, que poden ser atractivas e próximas: Xigantes de Hondarribia.

Entre outras cousas, o xogo ten como obxectivo mostrar a diversidade de ecosistemas, fauna e flora da nosa contorna, “xa que a riqueza da zona é grande, e descubrindo os numerosos ecosistemas, interiorizamos que todos os ecosistemas son importantes, desde as marismas até os parques da cidade, onde hai vida. Ás veces parécenos que os bosques son moi importantes para o medio ambiente e hainos, pero aí non acaba a natureza que hai que protexer e coidar; estamos rodeados”, cóntanos Iñaki Sanz Azkue. Colaborou desde o punto de vista medioambiental no proxecto, mentres que o ámbito pedagóxico foi abordado por Lore Errondo. Segundo explícanos Olite, a ecoloxía lingüística é tamén un dos obxectivos do xogo. Así, as denominacións dos seres das cartas danse de tres maneiras: Na variante de Hondarribia, en eúscaro unificado e no nome científico correspondente. “Démonos conta de que, no aspecto lingüístico do pobo, os nomes son a miúdo derivados de onomatopías, por exemplo, do son que fan os propios paxaros: Ttirrittarratta utilízase para denominar a charretada hankabeltza, para dicir a intersección sorbeltz normal ou para expresar o ttirritta kilker”.

A pesar de que o resultado é simple, os interlocutores subliñáronnos que hai moito traballo atrás, que se tivo en conta o menor matiz e detalle. “Volvemos tolos ao ilustrador, ja, ja. Debuxamos a marisma a partir das fotos da parte traseira de Jaizkibel, reproducindo cores concretas; fixemos colocar a gran ferramenta no espazo entre a marisma e o río, non máis aló nin máis lonxe; pedimos á folla do trevo que pinte as brancas… Fomos rigorosos porque queriamos ilustracións realistas”. O DEBUXANTE foi obra de Eñaut Aiartzaguena.

Coñecemento, memoria, rapidez, atención Propoñen
catro xogos de cartas. Por unha banda, os máis pequenos poden facer puzzles, xa que si se unen as cartas dunha mesma familia fórmase o puzzle dun ecosistema concreto. Doutra banda, pódese xogar ao xogo familiar clásico. Tamén se pode facer un xogo de memoria: nalgunhas cartas máis grandes formáronse distintas combinacións (por exemplo, un peixe, unha planta, un invertebrado… na mesma carta); tomala, analizala durante un tempo, logo darlle a volta á carta e a ver cantos seres podemos lembrar. Por último, propoñen un xogo de atención e rapidez: si as cartas combinadas saen ao centro e repítese algunha criatura da carta propia, dise “kapen” e pódese adquirir esa carta co fin de recoller o maior número posible de cartas. A palabra "Kape" en Hondarribia significa "tirar de cabeza ao mar".

A idea é repartir as cartas nos colexios da localidade e polas á venda a través da Fundación Arma Praza, xa que segundo os interlocutores son unha boa escusa para profundar no tema desde o xogo e para traballar as especies e os ecosistemas tanto na escola como en casa. De todos os xeitos, Olondo e Sanz teñen claro que o mellor para achegar o patrimonio local aos nenos é animarlles a observar a natureza, e que para iso sexan os adultos os que lles acompañen nos primeiros anos.