Así falou Jair Bolsonaro aos miles de cidadáns congregados ao seu favor o 21 de outubro: “Nós somos o verdadeiro Brasil. Eles perderon onte, perderon en 2015 e volverán perder. Pero a próxima limpeza será moito máis profunda. Estes desperdicios vermellos serán expulsados da nosa patria. Brasil xa non será o desa banda que leva a ikurriña vermella e o cerebro adoutrinado. Lula dá Silva, se esperas que Haddad convértase en presidente e che indulte, direiche: podrecerasche no cárcere. Credes que todo terminou? Será unha limpeza diferente á que Brasil vira na súa historia. Veredes un policía civil e militar e un arsenal jurico para romper as costas a [os vermellos]. Os delincuentes do Movemento Sen Terra MST, os golfos do Movemento de Traballadores Sen Fogar MTST: consideraremos as vosas accións como terrorismo. Non volverán meter medo nos caseríos nin nas cidades”. Trátase de frases seleccionadas dunha conferencia de 7 minutos.

Para entender a evolución dos anos de Brasil tras a degollación de Lula, e para explicar a necesidade de elixir un das análises científicas publicados, recorremos a unha moeda que non se anula: Noam Chomsky (Estados Unidos, 1928).

O xigante Chomsky e a súa muller Valeria, que resume a Wikipedia en eúscaro “lingüista, filósofo, científico cognitivo e activista“, acaban de visitar Lula no cárcere de Curitiba para publicalo a continuación: “Visitei a Lula, o preso político máis famoso do mundo. Un golpe de estado ‘doce’ en Brasil afectará a todo o mundo”. A partir de aquí, os parágrafos seleccionados do artigo de Chomsky de The Intercept, algúns literalmente, outros resumidos.

Luiz Inácio Lula dá Silva atópase en prisión até a súa morte, illado, sen dereito á prensa, cunha única visita semanal. En 1926, Mussolini condenou a Antonio Gramsci a sobrevivir dunha maneira similar, a través das palabras do fiscal: “Debemos impedir que o seu cerebro traballe nos próximos 20 anos”.

Lula, que tamén gañaría nunhas eleccións xustas, ía ser o candidato máis popular nos últimos días, pero non é o elixido pola plutocracia.A pesar de que adaptou as súas políticas aos desexos das finanzas brasileiras e internacionais, as elites desprezan en parte polas súas políticas e axudas aos pobres, pero tamén polo odio á clase:como imos permitir que un pobre traballador, que non ten estudos superiores nin o portugués chega a falar con pulcritude, lidere o noso país?

Bolsonaro, pola súa banda, é un claro admirador da ditadura militar, disposto a restaurar a orde. Aparece como un home novo que derrubará o establishment corrompido, ao que tantas persoas brasileiras odian. É unha reacción contra os ataques neoliberais de xeracións anteriores, como en moitas outras partes do mundo. E que fará cando chegue o poder?

O líder económico de Bolsonaro, Paolo Guedes, anunciouno sen disimulo: a solución é “privatizar todo”, todas as infraestruturas de Brasil, para pagar a débeda pública. Todo, até o punto de que o país se converte nun xoguete para os bancos e os ricos. Guedes sabe de que se trata, traballou durante varios anos no Chile de Pinochet, un estudante intelixente da escola neoliberal de Chicago, Chicago boy.

Pinochet non anda lonxe

Hai que lembrar –sempre fala Chomsky– o que o neoliberalismo de Chicago provocou en Chile. O golpe militar de 1973 abriu o camiño aos opositores con tortura e terror. O experimento foi supervisado por grandes economistas de Chicago, co apoio de Estados Unidos e das institucións financeiras e negocios internacionais. Ao principio aplaudiron a experiencia, daquela o silencio.

Para 1982, os Chicago boy levaron a economía de Chile ao río e o Estado tivo que asumir gran parte da súa economía, maior que nos tempos de Allende. Mesmo cando a economía se levantou, sofre de forma considerable as consecuencias da catástrofe, a sanidade, a educación, etc.

Á volta a Brasil, hai que ter moi en conta a preponderancia do sector financeiro na economía. Segundo o economista Ladislau Dowor (A era do capital improdutivo), desde que Brasil entrou en recesión en 2014, os grandes bancos incrementaron os seus beneficios entre un 25% e un 30%: a maior rendemento bancario, menor economía, “os intermediarios financeiros non alimentan a produción, senón que a castigan”. Iso é o que afoga á economía brasileira na recesión, non o gran gasto social ou a corrupción.

Joseph Stiglitz di que o fenómeno é de todo o mundo, que os bancos inxectaban o primeiro diñeiro ás empresas, hoxe só quítanlles o diñeiro. O ataque dos neoliberais transformou o política socio-económica: a riqueza concéntrase enormemente en mans duns poucos, mentres que a maioría está bloqueada, as prestacións sociais redúcense e o funcionamento da democracia debilítase, o poder económico está cada vez máis concentrado, en mans das entidades financeiras depredadoras.

Iso é o que alimenta o resentimento, a indignación e o desprezo da xente cara aos gobernos dunha gran parte do mundo, que a miúdo, “equivocadamente”, subliña Chomsky, chámase populismo.

Nas recesións económicas, os atrasos na resolución das institucións xa trouxeron antes en Brasil –coa intervención de EE.UU.– golpes de estado, e non falta razón para que o que vive alí desde 2013 convóquese un doce golpe de estado. As antigas elites centradas nas finanzas, coa axuda dunha gran concentración de medios, iniciaron a campaña cando Rousseff tratou de limitar uns tipos de interese extremadamente altos a niveis máis baixos, algo perigoso para os poucos que xogaban nos mercados financeiros.

Na campaña de 2018 a corrupción foi unha constante, coa participación do Partido Lula dos Traballadores (PT). Realmente ocorreu a corrupción, pero utilizar a PT como demo do inferno é unha instrumentalización. A corrupción que apareceu non é máis que o pico do iceberg, porque a maior parte da corrupción é legal e a máis grande a que realizan as multinacionais desde os países desenvolvidos.

O Curitiba é o preso político máis famoso do mundo illado para levar a cabo un doce golpe de estado, que terá graves consecuencias tanto para a sociedade brasileira como para moitos outros lugares do mundo. O lector xa saberá si alguén se apoderou das forzas da barreira para a negra onda.