A pesar de que no grupo Mulo fundáronse 25 agricultores dira.Taldea fai 2 anos, son moitos os que se lles achegan polo seu labor na promoción da accesibilidade e intercambio de sementes indíxenas. “Monsanto, Waneka Fund, Nuru, Apolo... Queremos sacar aos campesiños dese modelo para que se sumen a nós, xa que as sementes destas multinacionais están envelenadas”, afirma George Opengo, coordinador do grupo Mulo.

Contan historias sorprendentes. Antigamente as persoas morrían aos 120 anos e agora aos 50 ou 60. Queren manter o cultivo dos seus antepasados, plantar vellas variedades de sementes e conseguir comida saudable.

Cultivan hortalizas e froitas variadas en hortas dun terzo de acre –4.046,856 m²–. Okuera é un membro do grupo Oluoch que recupera tomates indíxenas e está a crear sementes. Coma se quixese mostrar a súa saúde corre a todas partes. As grandes plantacións de azucre que se implantaron na década de 1980 destruíron dous terzos dos bosques autóctonos, entre eles as terras de Okuera. Pero segue na horticultura, aínda que sexa alén do límite da plantación de azucre e semicerrado. A variedade de tomate da zona ademais de ser moi doce, é moi resistente a secas e enfermidades, e Okuera di que se vive durante moitos anos. Cando un tomate cae ao solo, prodúcese por si só e aos poucos as plantas de tomate expándense. O compost elaborado con excrementos de animais é tamén un material para mellorar a fertilidade, así como plantas medicinais necesarias para a xestión de bacterias e fungos. Volveu a correr polo horto para ensinarnos cales son esas herbas.

Evelyn Okoth aprendeu a protexer a horticultura grazas a el e ao intercambio en grupo. Como o tomate indíxena, en dholuo dise que as verduras como o aloth apoth (sopa africana), o mto, o boo ou o dek son moi duras e duradeiras. Okoth tamén plantou Osuga no horto do terzo de acre xunto á súa casa. Osuga é un ingrediente acedo para cociñar, pero moi nutritivo. A Organización Mundial da Saúde (OMS) recomendouno para as persoas dos países afectados polos virus. O chamado Dek ten ferro, moi axeitado para quen padecen anemia e para non reanimar o envellecemento. Evelyn Okoth aprendeu de todo no equipo e “cal é a herba que pode aproveitar para coidar a saúde das galiñas do caserío”. Xunto co Aloe beira dáselles mesturados en auga para evitar infeccións e mesturados de millo e peixe para comer. As galiñas están soltas, salvo unha, “A nai é preguizosa e perde nenos” di Okoth. Colocan decenas de ovos e reprodúcense facilmente, por unha banda e por outro, danlle materia prima para facer compost. O horto, segundo Okothi, sempre ten a man comida infantil e, aos poucos, tamén lle axuda no aspecto financeiro. Aínda que non tivese o diñeiro, polo menos tería comida.

“Se te afás a utilizar sementes indíxenas, as de Monsanto nunca as quererás”, di George Odhiambo, compañeiro de equipo. Non teñen dúbidas de que a súa saúde é mellor que a dos usuarios do sistema Monsanto, e por iso din que a súa produción cada vez está máis demandada no mercado.

Odhiambo realizou un estudo baseado no cultivo da froita indíxena marbungu. O marbungu que acaba de traballar no horto buscou e recollido as raíces nos escasos bosques que quedan vivos. Construíu unha estrutura de tezas para que as plantas suban e ábranse. Segundo Odhiambo, estas plantas viven durante 20 anos e dan de forma continua unha froita especialmente doce. O resto do grupo tamén está á espera das sementes de marbungu que creará Odhiambo. Está a discutirse a creación dunha economía de grupo ao redor desta froita.

Tamén se pretende protexer ás árbores indíxenas en perigo de extinción. O Soko que Odhiambo garda xunto á súa casa, por exemplo , é un medicamento eficaz para os problemas do ventre, tamén para as enfermidades dos animais, e ademais é unha madeira dura para facer mobles.

No caserío de Dorkas Awuor cóidase da árbore chamada moringa. Está a piques de desaparecer, aínda que serve para curar a diabetes e o cancro.

No camiño da soberanía alimentaria, di Dorkas Awuor, os beneficios tradúcense na economía do horto e como en casa sempre temos a comida gardada, nunca temos medo á fame. “Podes dar o que sobra aos que o necesitan, vendelo no mercado ou repartilo entre os teus amigos”, engadiu Teresa Atieno. Cada ano recollen dúas colleitas de millo. En casa gardan o millo, a faba e o resto. Os antigos celeiros, situados xunto ás súas casas, xa non se utilizan para que as sementes non se envenenen polo modelo agrícola sometido ás multinacionais.

En realidade contando acontecementos incribles dituzte.Adibidez, que o abono de Monsanto atrae a mala herba strigga weed, o que prexudica a fertilidade da terra cando se sementa o millo. Iso é o que di Ismael Odari, membro do grupo Mulo. Pola contra, utilizando o compost preparado con excrementos de galiñas e vacas, explicounos que estas herbas non se infectan e que o millo crece máis forte. Odari ten tres vacas de leite e, grazas á súa nutrida alimentación animal, danlle moito leite e repártea na escola do pobo. A choiva acaba de chegar e a terra está preparada para sementar millo. Ademais, produce batata, casaba, cabaza e verduras da terra nun terzo de acre.

Dick, de 38 anos, é membro do equipo Olela Mulo e coordinador nacional da liga de Agricultores de Kenia (Peasants League), onde actualmente traballa. A liga constituíuse en 2014 entre varios equipos para denunciar a reunión da Organización Mundial do Comercio (OMC) en Nairobi para dar acceso ás sementes transxénicas. O horto de Dick Olela é realmente exemplar. No futuro queren crear escolas de ecoloxía baseadas na agricultura e queren demostrar que os coñecementos están ao alcance de todo o mundo. Olela mira á choiva para decidir que e cando plantará no horto. Algunhas variedades de millo indíxenas necesitan máis ou menos tempo e auga que outras, pero as verduras indíxenas tamén as introducen con choivas longas e curtas. A planta de Amaranthus atópase no centro da horta, xa que é moi nutritiva para facer chapatías ou muelas. Só compra azucre e aceite de cando en vez. A diversidade da horta tamén axuda a manter a terra e o horto é máis duro para facer fronte ás secas. Tamén crece a árbore indíxena Atuno, a árbore dura, as variedades indíxenas da acacia, algunhas variedades de herba en perigo de extinción que son admirables para a saúde dos animais. O caserío fornécese alimentos e medicamentos. Por exemplo , ten un tipo de romeu chamado dholuoon dalasin para curar a pneumonía e as enfermidades pulmonares. Tamén contén unha froita moi antiga, moi difícil de atopar na actualidade, chamada nyamtonglo, de cor amarela e que contén todo tipo de vitaminas.

De face aos próximos anos, os grupos de agricultores pretenden pór en valor as producións e na actualidade están a elaborar un plan estratéxico para dous ou tres anos. O aloe beira, por exemplo, sábese que se pode utilizar para moitas cousas, para mellorar a pel e as manchas, “así como para mellorar a fertilidade de homes e mulleres”, di Olela. Outra herba serve para superar a febre amarela, hai que masticar o talo da cana. A lista é interminable no medio dun macho de macho cabrío. Xunto a unha vella higuera, Olela coida tamén a un singular trepador rosado que dá follas solitarias en forma de corazón. Segundo as súas propias palabras, esta planta protexe todos os ingredientes presentes en todas as demais hortalizas. En dholués din ndemra.