Devandito por Doughnut, os fans de Simpson verán a Homer ou ao policía Wiggum devorando as rosquillas. En series e películas estadounidenses a imaxe do donuts, a preguiza e o ventre redondeado é moi repetitiva.

A economista Kate Raworth, pola súa banda, rompeu con esta imaxe inesperadamente. En concreto, revolucionou a imaxe clásica da economía neoliberal: redondeou un gráfico ascendente que representa o crecemento do Produto Interior Bruto (PIB) permanente, dando un aspecto donuts. Raworth, profesor na Universidade de Oxford, viuse envolvido nunha polémica teoría da economía de Donuta.

Paréceme plausible que desde o mundo da academia creouse unha teoría tan extraordinaria cun obxectivo tan sinxelo pero inevitable: como explicar aos mozos da facultade como se debe ver e aprender a economía no século XXI? Como dar centralidade aos asuntos que as tradicionais teorías económicas clásicas, liberais e neoliberais arrinconan ás marxes?

Non foron os lobbys empresariais, nin os intereses da elite económica, nin as ganas de publicar en revistas científicas os que levaron a esta teoría a debuxar. As súas inquietudes persoais e os camiños da vida leváronlle a iso: Traballou durante anos con mulleres emprendedoras de Zanzíbar, traballou no equipo de Nacións Unidas encargado do informe Desenvolvemento Humano e foi investigador de Intermón Oxfam. Preocupado polas necesidades vitais da sociedade, ocúpase dos problemas das mulleres, dos empobrecidos e oprimidos e do colapso da terra. Bebeu moito da economía feminista, do ecoloxismo e doutras teorías radicais.

Dous círculos concéntricos conforman a economía de Donutia. Así, o círculo interior representa o ámbito social e nel agrúpanse as necesidades máis vitais da sociedade: saúde, vivenda, alimentación, equidad, xustiza... Mentres tanto, o círculo exterior recolle as necesidades do medio ambiente. Para iso destaca nove límites do planeta: cambio climático, utilización de terras, perda de biodiversidade e contaminación química, por citar algúns.

A imaxe é multidimensional e moi dinámica. E é que fai unha radiografía da situación de “saúde” que ten a economía dun país nun momento dado. Por exemplo, o feito de debuxar o espazo do cambio climático tinguido de cores máis escuras indica que estamos a superar demasiado ese límite. Ou no ámbito social, canto máis escuro estea o espazo da igualdade, máis irresistible é a economía que representa unha desigualdade social insosteible. Ao fotografar o benestar da economía, acende as alarmas denunciando os abusos que xera esa economía en particular.

A teoría de Raworth desmorona os alicerces da teoría económica hexemónica. Hai que acabar co obxectivo de crecemento ilimitado do PIB. A miúdo, o que a teoría económica ha chamado crecemento sostible, pouco ten que ver cos límites do planeta: un crecemento constante que dura no tempo. En definitiva, Kate Raworth debuxou unha economía que ten en conta os límites do medio ambiente e as necesidades da sociedade.

Cando estaba a preparar unha sesión de formación, descubrín a Raworth e o descubrimento deixoume completamente enmeigado: diría que é unha teoría creada desde a realidade e para a realidade. Partindo das necesidades da realidade, deseñado para o alumnado. Ao principio pensei que o atopou por casualidade, pero en realidade busqueino inconscientemente para responder a unha pregunta: como se pode explicar a economía dunha maneira máis tentadora e real?