Branco Ramos realizou estudos de Bioloxía na súa cidade natal. Posteriormente, estudou o Máster de Impacto Ambiental e trasladouse ao País Vasco para doctorarse en Estudos Internacionais e Interculturais. Desde entón traballou na Asociación Emigrados sen Fronteiras.

Que é Zubideiak?

É un espazo que fomenta o diálogo social entre persoas de diferentes orixes, etnias e culturas. Alí xuntarémonos todos os que estamos convencidos de que o eúscaro é unha ferramenta de comunicación. E é que até agora os vascos uníronse aos vascos para, por dicilo dalgunha maneira, comunicarse entre “iguais”.

Con esta iniciativa pretendemos abrir ese espazo para que quen non falamos en eúscaro acheguémonos tamén á realidade que vivimos no pobo que nos acolle. Este ano será a segunda edición, e como na primeira, queremos integrar na comunidade vasca ás persoas que non teñen esa necesidade básica de comunicarse en eúscaro.

Que obxectivos tedes?

En primeiro lugar, crer que o eúscaro é responsabilidade de todos e que a diversidade achega riqueza e novas oportunidades á nosa sociedade. Ademais, o noso obxectivo é atopar un punto de encontro no que poder escoitar e compartir as diferentes voces que poden falar.

En definitiva, desde o punto de vista da Asociación Emigrados sen Fronteiras, á que pertenzo, os seres humanos necesitamos adaptarnos aos novos contextos. Para os inmigrantes é case urxente coñecer a identidade do territorio de acollida. Cremos que é moi importante que a mente abra un pouco e entenda a nosa necesidade de adaptación ou de integración social.

O eúscaro pode axudar nesa socialización?

Por suposto. O eúscaro é unha ferramenta que nos axuda a achegarnos a unha cultura que non coñecemos. A miúdo viuse como un obstáculo, pero eu creo que non é un obstáculo, non é unha barreira, é un obxectivo que xera curiosidade.

O descoñecemento do eúscaro ten inconvenientes, por exemplo, para traballar, para axudar aos fillos e fillas matriculados en eúscaro cos traballos escolares, etc. Pero non debemos consideralo un obstáculo, en absoluto, o eúscaro facilita totalmente o noso proceso de socialización. Creo, ademais, que é responsabilidade de todos e todas achegarnos á comunidade vasca.

Como se sitúa Emigrados Sen Fronteiras nesta iniciativa?

Traballamos cos inmigrantes e cos que non falan euskera. A nosa intención é mostrar á xente que hai espazo para poder levar a cabo este diálogo social. Explicámoslles que iso é importante, porque nos permite asimilar a lingua do país que nos acolle e entender a súa cultura e os seus costumes. Ademais, nós tamén temos moito que ofrecer para que esa relación sexa bidireccional.

Estiven na asociación desde que vin a Euskal Herria. Realizo principalmente traballos sobre medio ambiente e desenvolvemento sostible, pero ao principio traballei en proxectos sobre procesos migratorios.

Como viviu vostede este proceso?

Vin desde Colombia hai dez anos cunha bolsa para estudar na Universidade de Deusto. Cando cheguei non sabía que era Euskal Herria. Quizais por falta de coñecemento, pero non sabía que existise o eúscaro, e non sabía até que punto esa lingua influía na personalidade de Euskal Herria.

Así que ao principio estaba completamente perdido, porque para min foi unha sorpresa. Pero por curiosidade e porque creo, desde o punto de vista identitario, que o eúscaro tamén forma parte do desenvolvemento sostible, empecei a achegarme a varios grupos. Reuninme cos vascos e agora podo dicir que entendín por que é tan importante para Euskal Herria resaltar a identidade propia; talvez o que nos falta en Colombia.

Non tedes identidade propia en Colombia?

Aos colombianos fáltanos o sentimento de soberanía. Por exemplo, en lugar de comprar produtos do noso país, preferimos comprar unha marca americana. É unha cuestión de status, os que teñen máis poder adquisitivo prefiren comprar un produto exterior.

En canto á lingua, en Colombia están a tentar recuperar as antigas lendas, que é o único que nos queda. No colonialismo que aboliron as nosas linguas, diría que en América Latina o único que está vivo é o guaraní que fala en Paraguai. Todos os demais perdéronse, esquecéronse para sempre no pasado, e iso dáme moita pena. A lingua axuda a construír a propia identidade, e creo que os colombianos estamos un pouco desarraigados.

Por iso dixen antes, aínda que por non saber euskera non tiven a oportunidade de ocupar algúns postos, para min a lingua nunca foi un impedimento. O meu sentimento polo eúscaro é admiración, admiro a Euskal Herria, é un pobo que loita pola súa identidade. Iso paréceme moi importante, e creo que en Latinoamérica tamén o necesitamos.