Verán trompetista
Púxenme un pouco máis tranquila o día en que a noite se fixo máis longa que o día claro e alégrome de que esteamos seis meses así. Non podo negar que o verán foi fermoso, pero cheira mellor ao outono. Ás plantas failles “xices” coa chegada do outono. As horas escuras son máis que as luces, e o inverno sucederase aos poucos. Antes de que cheguen os fríos, as sementes endureceranse para que se poidan propagar polo aire, ben alimentadas ou ben pegadas no pelello. Para iso prepararanse os froitos; a colleita é a tempada principal. Estas son as plantas que viven da época estival e forman o seu ciclo. Outros aproveitan o frío e os días curtos para completar o ciclo. Porque lles gusta ou por obrigación, as outras plantas que teñen encima teñen unha única opción ao ano para perder o aloxamento e coller luz. Estas plantas que aproveitan o inverno están a abrir novos brotes; é a segunda primavera. Lerme varias veces: -ouvístesme dicir que Euskal Herria ten dúas primavera.
O verán entre as dúas primaveras é un apaixonado das trompetas. A trompeta pareceume sempre un instrumento un pouco escandaloso. Como nas festas patronais ou nos entroidos de Tolosa, cando andabamos e retrocediamos coa charanga, cando a trompeta soa de forma evidente na maior orquestra. Un pouco escandaloso. Pois o verán é máis trompetista que Joseph Haydn ou Anthony Plog. Quizá por iso non son eu un veraneante.
O día da benvida ao outono, realizamos un percorrido polas paisaxes dos manzanales, escoitando as actuacións dos poetas Oihana Iguaran e Andoni Egaña. Á sombra das árbores e dos loureiros, a música era doce e delicada. Ao seu ao redor reinaba o escándalo: a trompeta. Flores rechamantes en forma de trompeta aquí e alá. Sen poder despedir o verán, as flores de trompeta exhibían ostensiblemente flores nocturnas (Mirabilis jalapa), perfumes ou tomates brancos (Calystegia sepium), oeneteras (Oenothera biennis), mortais (Nerium oleander), petunias (Petunbita x Hybrida), rosas de Siria. Era un escándalo tremendo e seguro que habería máis...
Pero agora vén outra música. calarán e ocultarán as trompetas.
Na nosa latitude a suor da maior parte das plantas móvese na primavera, e nesta época gozaremos das grandes floraciones. As flores son o símbolo da beleza: para ver, para cheirar... E para probar? Comiches algunha flor? Seguro que si.
Quen non comeu alcachofas (Cynara... [+]
Lilipak edo nartzisoak loretan dira. Nabarmen adierazten dute mendean hartutako bere lurren berri. Neguan loratzen dira, kolore zuri-hori ikusgarritan, eta usaina bafadaka hedatzen dute. Multzoka bizi dira; lurpean erraboila emankorra dute, eta bat zen tokian, urtetik urtera... [+]
Udari begira jarri gaituen eguraldi honek landareak ederki mugitu ditu. Gu ere bai. Zaldibarren, Eitzaga auzoko zabortegiko madarikazioaren ardurak eskatzera, eta langileei, haien senideei eta auzotarrei babesa emateko manifestazioan Eibarko Amañatik abiatu ginen. Hasi... [+]
Recordo de neno como o chamabamos o “chito”. A flor lembrábanos a cabeza da galiña. José María Lakoizketa recibiu o nome de “kurkubia” en Bertizarana en 1888, xa que o seu froito se asemella a un kurkubi ou botello. Di que en Cinco Vilas chámanlle “cascabel”... [+]
O perigo de extinción das plantas pode ter moitas razóns. Antigamente dividíanse en tres grupos: enfermidades, pragas e herbas ou plantas “malas”. Hoxe en día téndese a chamar peste a todos os desastres das plantas. Antes chamábase praga a un accidente causado pola... [+]
Na pila de estiércol e desperdicios adoita haber un hóspede no verán, aínda que non sempre: estramonio ou estramonio, Datura stramonum. Algúns tamén recibiron os nomes de “carboeiro” ou “higuzoro” para esta planta. É unha planta rechamante, ergueita, cun follaje... [+]
O ano de Dalia, a pinnata Dahlia, foi elixido este ano polos organizadores da festa. Ben dito, é o ano de Dahlia. Os dicionarios e enciclopedias en eúscaro chaman “dalia” a esta planta; eu creo que deberiamos chamala “dahlia”.
Os invasores españois que coñeceron a... [+]
Sábese que as plantas cheiran, cada vez máis. Hai tempo que sabiamos que o martingal das plantas era para protexerse dos animais herbívoros: a planta que foi mordida solta o cheiro para avisar ás plantas veciñas, que amasarán as follas e non serán de gusto para o... [+]
Ultimamente preguntaba a Joxe Anton Arze, un dos paisajistas vascos máis belos, sobre os nomes das plantas que tiñan flores brancas. Xa está baixo a súa luz esmorecente.
Lilipa dos poetas (Narcissus poeticus), Perico de estrela (Stelaria holostea), Espino branco... [+]
O seu parente é o O-Belar (Papaver somniferum), pero en comparación con el, é a Michoneta (Papaver Rhoeas). A mapoula é moi coñecida; tamén se lle coñece como “urdemutur” e “urdamutur”. Ao chegar a primavera, a terra ruborízase cada ano. Tamén revive o rubor da... [+]
Este primeiro día de abril un amigo italiano acaba de enviarme unha foto do ramo de flores que puxo para embelecer a mesa da comida. Que envexa a miña! Camelia negutar vermello (Camellia sp.) e Forsithia viridisima de ouro amarelo, unha peonía rosada (Paeonia arborea) e un... [+]