Cara ao mes de xullo un compañeiro da universidade escribiume: “O meu noivo reservara o billete a Nicaragua hai tempo”. Tiña coñecemento da situación de violencia e non quería perder o diñeiro. Até entón os corpos policiais e parapoliciales asasinaran a 400 persoas e a lista de secuestrados, feridos e desaparecidos cada día ía en aumento. Nese contexto, a preocupación do meu amigo pareceume comprensible pero moi surrealista e lixeira. A pregunta non é si para un turista ir de vacacións a un país en conflito armado é perigoso, senón si a súa presenza é axeitada e cal é o seu papel. Surfear nas marabillosas praias de San Juan do Sur e tentar facer esmorga polas noites, mentres os aldeáns constrúen barricadas ou se despiden dos seus familiares exiliados?

A revista dixital Bacanalnica dirixiu aos turistas que teñen ese dilema un artigo cheo de ironía: “Ai, chelito (branco estranxeiro), voucho a explicar. Beitu, as praias están aí pero non verás a ninguén bañándose. Todas as cidades que che recomendei están destruídas, buxán e baixo ocupación militar. A partir do seis da tarde hai un toque de queda non oficial, xa que a esa hora salguen Hilux cheos de paramilitares coa intención de matar e secuestrar a xente en nome de Daniel. Diríache que non che farán nada por ser turista, pero esa xente pegou lume a toda unha familia, incluíndo a dous nenos pequenos, polo que polo si ou polo non non cho prometo”.

Nos ambientes de esquerdas, a reivindicación Tourist go home ten un gran éxito. Porque en Donostia e Bilbao a masificación do turismo está a expulsar aos aldeáns, desmoronando a alma dos vellos e desgastando o flysch de Gaztelugatxe e Zumaia, que apareceron na serie Xogo de Tronos. Moléstanos a actitude ignorante e indiferente dos guiris, non se dan conta de que na nosa contorna ninguén bebe sangría? Sinceramente, pensamos que cando imos á Habana a beber mojitos nós non somos guiris nin viaxeiros? Que os habitantes de San Cristóbal das Casas non perciben os efectos do turismo progre masificado? Que Machu Picchu non sofre desgaste?

Os meus amigos publicaron fotos de vacacións en Instagram: Cambodia, Tailandia, Islandia, Croacia, Costa Rica. Sentín un pouco de envexa, pero eu reafirmo o meu compromiso de gozar de paraísos próximos en Illa de Arousa e A Beira. De cando en vez soñaba con viaxes apaixonantes, digamos Cabo Verde. Pero cada vez incomódame máis saber que podo coller o mapamundi e, por razóns de raza e clase, ir a calquera sitio: porque podo pagar o cartón de avión, porque nas colonias antigas e empobrecidas a vida é barata, porque no aeroporto non me vou a deportar.

Teño claro que o turismo internacional non é sostible e a paixón polo consumo de experiencias é capitalista. Tamén teño claro que esas reflexións e contradicións ideolóxicas son as preocupacións dun privilexiado. Podo renunciar facilmente ao turismo porque a miña profesión me dá a facilidade de viaxar con frecuencia e a coartada ética. A clave pode ser que facer con ese privilexio. Cal pode ser o meu papel. Para empezar, teño claro que teño a responsabilidade de denunciar a represión de Daniel Ortega por gozar do Caribe de Nicaragua, os volcáns e os lagos.