Vostede fixo o primeiro aborto na sanidade pública de Navarra.A
despenalización do aborto produciuse en agosto de 1985, no Estado español, en tres condiciones, e pouco despois, en outubro, apareceu un caso. Empezaron a chamar a xente disposta a facer aquel aborto, pero todos dixeron que non, que a obxectaban. [Navarra] No hospital fun o único que non obxectou.

O ambiente non botouche atrás.As
mulleres levabamos dez anos reclamando un aborto libre, gratuíto e seguro. Por tanto, si nun momento, profesionalmente, ocórreche que podes facelo, decides facelo; é unha decisión ética. Entón non puiden prever o clima de contrariedade que se aveciñaba. Hoxe, e despois do que pasou, pensaríamo dúas veces.

“Elisa Sesma, asasino legal”. Apareceron folletos nas rúas de Pamplona/Iruña.
A campaña contra nós foi dura, para desprestixiarnos, e no hospital non nos puxeron nada fácil. Os límites da obxección non estaban claros e foi obxectada por moita xente, por razóns que hoxe non podería.

O xuízo chegou máis tarde, por un aborto de 1986. Para vostede, chegaron a solicitar unha pena de 12 anos de cárcere. Vivino
con angustia e asombro: fixemos un aborto na sanidade pública, cumprindo todas as condicións, ante un claro risco de malformación, e Acción Familiar levounos ao xuízo, dicindo que practicaramos un aborto ilegal. O xuízo celebrouse en 1990 e o perito da acusación acabou desmontando o xuízo, ao admitir que se produciu un risco de malformación. Sabía que estabamos na jopunga, pero tiñamos o apoio de moitos grupos, de esquerda, feministas... e sentinme arroupado.

Vostede abortou durante dous anos na sanidade pública, pero o camiño acabouse.
A lei de 1985 era para os menores: todos –xuíces, médicos...– decidiron pola muller. Nós cumprimos estritamente a lei, porque permitía abortar ante os riscos de malformación. Pero foi tal a presión, que ao final nos diriximos á administración, dicindo que non había condicións para abortar na rede pública. Foi en 1987, cando deixou de realizarse: O Goberno de Navarra decidiu contratar clínicas privadas externas a Navarra, e iso é o que se fixo nos últimos 30 anos.

Como inflúen niso os grupos de presión?
Eu podo entender que unha muller, a pesar dun embarazo non desexado, siga adiante, e podo entender o mesmo que decida abortar. Son decisións persoais e respectables. Pero non podo respectar a eses grupos, porque non se dedican ás súas decisións persoais, están a decidirse pola muller. Os grupos contra o aborto queren impor a súa decisión á sociedade. En Navarra hai unha parte da poboación conservadora significativa. Estes grupos, afortunadamente, son unha minoría, pero dentro dun sector máis conservador.

En que cambiou a situación do aborto?
A sociedade cambiou moitísimo: temos o matrimonio homosexual, unha sociedade máis laica, outras formas de entender as relacións, a transexualidad... É todo un proceso social e o aborto é unha parte máis: que as mulleres decidan si queren interromper o embarazo pola súa conta é un gran cambio de mentalidade, un cambio social. Creo que a lei de 2010 é suficiente; outra cousa é que en Navarra, ata que saia o novo goberno, non se tivo unha actitude activa para poder facer abortos na rede pública, e para que o aborto deixe de ter que saír de Navarra.

Que é Andraize para ti?
Foi creada en 1978 para distribuír os anticonceptivos na legalización dos mesmos. Foi impulsada por grupos feministas, mulleres da Asociación de Vecinos da Txantrea e un pequeno grupo de profesionais. Foi pioneira, porque repartía anticonceptivos, pero sobre todo, porque tiña unha proposta ideolóxica completa, para que cada un coñecese o seu corpo e a súa sexualidade, e todo iso desde unha perspectiva de coidado da saúde, respecto ás decisións individuais e prevención de embarazos non desexados. Foi unha aposta firme.

Que importancia ten a homenaxe municipal?
No seu día presentóullenos como un acto para compensar o dano causado. Vino con bos ollos, pero pedín que o reformulase porque non estivemos sós: houbo moita xente loitando para que as cousas cambiasen. Andraize foi e é un modelo. Alí segue sendo onde máis loitadores hai. Por iso, pareceume importante entender que o aborto é un capítulo importante, pero dentro de todo un contexto moito máis importante. Foi unha forma de militancia. E para min, a achega real é a existencia destes centros, que supuxeron un cambio real.