“Volveremos ás catro beiras de Euskal Herria durante a noite”, afirmou hai tempo Maialen Lujanbio no verso antolóxico das avoas con gobara, un de cuxos extremos é a Rioxa Alavesa. Ademais de periferia xeográfica, durante anos sentímonos periféricos en distintos ámbitos, coa excepción da vinicultura.

A festa da vendima de Rioxa Alavesa celébrase desde hai vinte e cinco anos a mediados de setembro. Este ano a organización correspondeu aos veciños de Elvillar, localidade na que se atopa o dolmen de Sorginetxe e ao redor da festa do viño elixiron a Maialen Lujanbio como pregoeira. Boa maridaxe bruxas, verso e viño.

A véspera do día grande foi o bertso-poteo organizado pola escola de bertsos Txandrio da zona dA Rioxa. Xunto a Maialen Lujanbio, o programa contou coa participación dos bertsolaris Orlando Arreitunandia, Unai Bengoetxea e Iker Olabarrieta.

Na praza, na txozna de Harantz, Ongi Etorri Errefuxiatuak, un sesenta amigos escoitan atentamente ao que seguía o son da trikitixa. O que debía ser unha sesión “íntima” converteuse nunha intimidade masiva. O Sol tampouco quixo perderse a oportunidade de gozar dos saúdos do zortziko maior que fixo o cuarteto. O intenso ritmo das coplas que ían suceder naquel momento debuxou un sorriso na boca do afeccionado. O viño, as bruxas, os másteres de enoloxía e o eúscaro foron arroxados polos bertsolaris. E os agasallos chegaron á bruxa dos versos: as bruxas do pobo tatuaron o verso no pergamiño de coiro e os txandriotarras tamén lle ofrecemos un precioso pano, “grazas, Maialen”.

Os motores alcanzaron á gran cuadrilla no bar dos xubilados. Alí, no zortziko txiki, o recuncho favorito dos vellos converteuse no gaztetxe e o club dos vascos, así como entre aplausos, o recoñecemento de Lujanbio nun ambiente cálido, xuvenil e euskaldun: “...si é así veño vivir / aquí”. A sesión terminou no bar da piscina e xogouse por puntos, convertendo aos “queimados” en “ege” e dando un merecido adeus á afección.

O domingo, día da gran festa, escoitouse o pregón máis fermoso xamais ouvido nestes recunchos; en bertsos e en eúscaro. Metáforas ben cosidas, con tons de xota. Versos que se cravan no corazón, unha serie de emocións verdadeiramente agradecidas polos descendentes das bruxas que non queimaron. Tanto entre a concorrencia como entre a concorrencia, o organillo estaba a sobordar de vitalidade e un akelarre que brillaba nos ollos da dama negra.

De face ao outono que está a piques de chegar o Euskaraldia, en Rioxa Alavesa espérase que os oídos e os bostezos e as palabras aparezan como fungos de monte, non hai nada mellor que sacar o eúscaro á praza e xogar coas palabras. Viño, verso e bruxas no pobo, viva as copas!