O bertsolari adoita elixir onde elixir na Aste Nagusia de Bilbao, se se toman en conta as habituais actuacións que se organizan todos os días na praza de Santiago e as que fan as comparsas aquí e alá. Para buscar o equilibrio entre os que aparecen sobre o escenario, a comparsa Mamiki levou a tres mulleres ao programa feminista das festas: Iratxe Ibarra, Oihane Perea e Jone Uria. O sol da tarde, a música afastada das demais txosnas, os movementos dos e as nacentes... o tres foron capaces de gozar dunha bonita actuación nun ambiente inusual para os bertsos, ás ordes de Izar Mendiguren, que puxo o tema a punto.

Os bertsolaris comentaron con frecuencia os proles e os contras da festa, xa que os temas abriron o camiño para iso. Por parellas, Iratxe Ibarra decantouse pola Aste Nagusia e Jone Uria sinalou os motivos para queixarse. No seguinte exercicio, Ibarra sentía indeciso sobre a esmorga ou non, e tiña na cabeza a Uria, un angelito, e a Perea, un diaño. “Se queres ser, mamá, non te achegues a Oihane”, díxolle Uria. Pero o diaño demostrou a súa capacidade de persuasión: “Xa sabes que no inferno hai moitas txosnas”, redondeou un dos versos. Un exercicio no que ofreceron un bonito intercambio para a satisfacción do público.

O autor deu aos bertsolaris un sobre sorpresa, un deses que se venden nas festas e o outro nas festas. A Ibarra tocoulle unha pistola de plástico, a Perea caeron unhas enormes lentes azamboadas e a Uria un perruqueiro de cores. As lentes azamboadas podían dar moito que falar nunha sesión feminista, pero sacaron máis partido á pistola. Perea acordouse dunha pistola de auga para lavar os piollos, mentres que Uria, crendo que era unha pistola de bólas, dixo: “É pelotari Iratxe e ollo/ si manda as bólas máis lonxe coas mans”.

O humor e a burla foron os grandes ingredientes do programa, por esixencias de contexto, pero Uria tomouse un oco para a seriedade, en solitario, tomando cun neno de cinco anos por encima da pel dunha muller inmigrante vendedora de festa en rúa. O toque reivindicativo chegou co selo do Val. Con motivo do 40 aniversario da Aste Nagusia, no papel de Marijaia, defendeu o modelo festivo popular: “Quero 40 anos máis para seguir así/ dicir o que queira e facer o que queira”.

A sesión organizada por Mamiki foi feminista, pero non feminista. Porque é feminista, de seu, que as mulleres se poñan en escena para traballar temas de todo tipo, agora con humor, agora reivindicando. Con todo, desgraciadamente, aínda hai que lembrar a petición de despedida de Ibarra: “Como sabemos, a rúa festiva é nosa e a noite tamén”.