Cando e como xurdiu Iridia?
Comezou a constituírse en 2014 e se oficializó como asociación a finais de 2015. O proxecto foi promovido por persoas vinculadas aos movementos sociais desde hai anos. O principal reto na sociedade era protexer á cidadanía contra a vulneración dos dereitos humanos que se produciu como consecuencia do ataque institucional.

Cal é a vosa dinámica de traballo?Creamos un grupo de traballo especializado
en diferentes ámbitos para ofrecer unha atención integral á cidadanía que sufriu vulneracións de dereitos humanos: apoio legal e psicolóxico. De feito, a miúdo habemos visto que hai moita xente cargada: como vítima dun ataque institucional inxusto, teñen problemas para traballar a vía legal e a psicolóxica. Ofrecer un servizo integral é imprescindible.

Baseástesvos nalgunha experiencia internacional para crear Iridia?A asociación
Iridia, e sobre todo, o Servizo de Atención e Denuncia contra as Agresións Institucionais (SAIDAVI) que creamos no seo da asociación, inspirouse no proxecto Centro de Estudos Legais e Sociais (CELS) de Arxentina. O servizo arxentino conta cunha traxectoria de 30 anos e recibiu o seu asesoramento. É dicir, Iridia non é un bufete de avogados, senón un grupo de traballo para a defensa dos litixios que poden ser substituídos pola maioría da cidadanía.

Que valoración fai da traxectoria realizada até agora?
Vimos as dúas caras da moeda: por unha banda, como estamos a construír un recurso de gran capacidade, démonos conta de que se poden cambiar tanto a sociedade como a lexislación; pero, por outro, como é un proxecto pioneiro, o reto é aínda maior. Hai moito traballo por facer. En realidade, o obxectivo é que o Estado asuma a responsabilidade de todos os ataques institucionais que hai en España. E sabemos que iso é posible a través dunha fiscalía especializada en ataques institucionais.

Sodes optimistas.
Claro que si! Porque hoxe en día estamos máis preto deste reto que hai unha década. O movemento social incrementouse, primeiro foi o M15, e este ano o M8 tamén foi un claro exemplo. O auxe dos movementos sociais é evidente, e cremos que a través desa presión social chegarán os cambios. Con todo, queda moito traballo por facer. Non hai máis que ver as declaracións dos políticos ante o ataque policial do 1 de outubro... Pero, a medio ou longo prazo, somos optimistas.

Di vostede o 1 de outubro. Iridia foi un dos impulsores da plataforma Som defensores no referendo. Como o vivistes?
Á vista dos rexistros e acontecementos de setembro, 60 avogados, 25 psicólogos, 70 colaboradores e outros 60 colaboradores externos participaron no servizo de atención cidadá que se dirixía á cidadanía o pasado 1 de outubro. Traballamos en dous eixos: por unha banda había tres observadores identificados, distribuídos en varias escolas onde se podían producir incidentes. Eles xestionaban as vulneracións de dereitos, pero sen intervir. Doutra banda, os equipos de avogados e psicólogos instaláronse en dúas zonas de Barcelona para atender as necesidades da cidadanía.

Os recursos previstos quedaron curtos.
Por suposto, foi terrible. O Concello de Barcelona, a través da Oficina contra a Discriminación, abriu un servizo de atención ás vítimas en colaboración con asociacións da cidade, entre elas nós. Alí recibimos unha multitude de persoas de todas as idades e condicións durante todo un mes. De 8:00 a 18:00 recibiamos unha visita cada tres cuartos de hora.

Conseguistes identificar aos policías?
Algúns si, pero aínda nos faltan moitos por identificar. Porque, como sucedeu noutros casos, non levan ningunha identificación e, aínda por riba, a fiscalía pono moi difícil. Vai ser un longo percorrido, non podemos esquecer que se trata dunha macrooperación e que sumamos miles de casos. Temos esperanzas de que o resultado sexa positivo, pero vai ir moito tempo.

O Goberno cambiou en España, pero, imos ver algún responsable político?
Esa é a nosa demanda: identificar aos responsables policiais, pero tamén aos cargos políticos. De feito, grazas ao labor dos voluntarios comprobamos que os policías repetían patróns de conduta, polo que é evidente que o 1 de outubro os policías seguían unha orde superior. Estamos a traballar na procura dos responsables da decisión.

Que pasará cos políticos presos?
É imprescindible deixar en liberdade aos presos políticos. O Goberno de Pedro Sánchez fixo un xesto moi importante do seu achegamento á Comunidade Autónoma. A imputación dos delitos de sedición e rebelión é unha tolemia, polo que cremos que o cambio de goberno debería dar máis pasos adiante. O horizonte de Cataluña depende da vontade política española.