A Unión Europea acaba de recoñecer en xuño que todo aquel que queira producir enerxía para o seu consumo, almacenamento ou venda en rede ten todo o dereito a facelo. O acordo interinstitucional da UE pon en cuestión o imposto sobre o sol que está en vigor en España para as instalacións de máis de 10 kw. A directiva, que prexudica ás grandes empresas de electricidade, entrará en vigor en 2021.

Con todo, dado que o novo Goberno de Madrid é contrario ao peso do autoconsumo eléctrico, espérase que elimine antes o imposto ao sol. Para iso, mantén unha postura maioritaria no Parlamento de Madrid, onde o pp é a única forza que se opón a iso. Deste xeito, preténdese reforzar a participación cidadá na onda de transición enerxética que se dirixe cara a unha economía sen carbón mediante o fomento do autoconsumo das enerxías renovables.

No Estado, o uso da enerxía solar no fogar e o consumo da enerxía xerada é legal e a pequena escala é libre de impostos. A necesidade de enerxía nunha casa normal non excede os 3 ó 4 kw. Por tanto, ao ser inferior ao límite de 10 kw non soportaron carga algunha. Con todo, as pequenas explotacións de máis de 10 kW, moitas delas rurais, teñen que tributar pola colocación de placas solares.

A última medida que até agora regulaba esta situación é a de 2015 e regulou dúas posibilidades de autoconsumo. No primeiro, a instalación non se asocia á rede de distribución e, por tanto, non comercializa a enerxía xerada. No segundo, o excedente xerado por encima do consumo destínase á rede.Neste último caso, é necesario inscribirse no rexistro como produtor de electricidade e si a instalación supera os 10 kw é necesario abonar dúas peaxes de acceso. Un premio é fixo e o segundo depende da enerxía xerada.

Estas cargas fixeron que se arraigase a crenza de que a enerxía solar destinada ao consumo propio é inviable. Como é habitual nos procesos de innovación tecnolóxica, os custos diminúen co paso do tempo. Os custos das placas solares tamén se foron abaratando e tendo en conta as cargas mencionadas as instalacións son actualmente viables, aínda que o número de impostos supón unha ampliación do prazo de amortización. Nos últimos sete anos, os custos da instalación solar reducíronse un 76%, segundo o informe sobre a situación do autoconsumo do Estado español de 2018.

No Estado, a enerxía solar fotovoltaica representa actualmente o 3% da demanda de electricidade. Coa supresión do imposto sobre o Sol, os axentes do sector prevén que esta porcentaxe se eleve até o 10 por cento en 2030. No caso doutras enerxías renovables, estas fontes poderían superar a metade da demanda de electricidade para ese ano. Está por ver o comportamento dos oligopolios do sector. A lóxica do autoconsumo eléctrico pode socavar a súa capacidade de negocio e, evidentemente, o seu poder político e económico utilizarase para seguir co modelo vertical. No outro extremo, o éxito das cooperativas que promoven as enerxías renovables como Goiener, Som Energia ou a rede REScoop avalan a transición cara a un modelo enerxético descentralizado e sostible. A elección do consumidor e, sobre todo, a nova lei para a transición ecolóxica, anunciada no Estado, son claves para o cambio de modelo enerxético.