“A casa produtora traballa no seu propio recuncho: só fai materia prima, só transfórmaa e véndea. A primeira necesidade de crear unha asociación foi a de xuntarse, de que o produtor se coñecese e de que saíse desa soidade”. A traballadora de Idoki, Isabela Zabalx, explicounos os comezos da Asociación de Produtores de Casas do País Vasco (EH EVE). A asociación foi posta en marcha en 1989 por agricultores de Ipar Euskal Herria e en 1992 creouse a produción de calidade Idoki, co obxectivo de pór en valor e difundir a produción da granxa. Na actualidade existen ao redor de 90 granxas enmarcadas na calidade.

Agricultura sostible en pequenas e medianas granxas

A calidade de Idoki baséase nos principios da agricultura sostible. A marca inclúe produtos fabricados en pequenas e medianas granxas, e as leiras deben cumprir os requisitos mínimos para que os produtores só poidan utilizar as súas materias primas, priorizar a venda directa e os circuítos curtos de comercialización, manter os animais en perfecto estado ou utilizar compoñentes de calidade nas producións domésticas (por exemplo, están prohibidos os colorantes e vidreiros).

Tras a reflexión dos dous últimos anos, decidiron endurecer as normativas e dar novos pasos cara a adiante: Para o ano 2027 todas as granxas decidiron que as súas prácticas non teñan ningún tipo de sustancia química. “Estamos nunha fase de transición: temos definidos os eixos de traballo para os próximos 3, 6 e 9 anos. Cada granxa elixirá por onde empezar”. Será labor da asociación o seguimento desta fase de transición ecolóxica, a creación de grupos de traballo e o intercambio e formación entre as diferentes granxas.

Mercados e iniciativas colectivas

Idoki, lonxe de ser unha mera marca, leva a cabo numerosas actividades ao longo do ano. “Cos mercados e eventos que organizamos, queremos que o ano se remonte un pouco”, di o traballador. Por exemplo, a feira Idoki de Ezpeleta cumpre o seu vixésimo aniversario o 10 de agosto.

Doutra banda , nos últimos anos tamén se impulsaron iniciativas colectivas entre os agricultores: É o caso do centro colectivo de transformación de carne de Xuhito, pero tamén dos centros de venda colectivos que desenvolveron os agricultores. A asociación de produtores de casas contribuíu á estructuración e desenvolvemento destes espazos. “Cando es pequeno só pódese facer en colectivo. Colle máis tempo, quizá sexa máis difícil, pero á fin e ao cabo é case a única posibilidade de ir adiante”.