Somos corpos públicos na praza. Convertémonos/Convertémosnos nun corpo público sobre o escenario e baixo o escenario. As nosas voces fixeron discursos. Agora somos espectaculares e iso fainos sospeitosos. Agora e aquí somos bertsolaris porque os que nos precederon abríronnos o camiño e convidáronnos a camiñar con eles. Aínda que pensemos en mil e unhas veces por que seguimos cantando bertsos. E pensando, somos tamén mentes que pensan, que reflexionan, investigan e cuestionan. Rimos a nós mesmos, amamos o humor se non utilizamos a verticalidad do humor para derrotar a ninguén máis. Gústanos cantar cos nosos amigos, somos un grupo, e por iso, ás veces, cansámonos de soster a bandeira de todos nunha soa cadeira. Por iso e en contra diso, somos contradicións que nos penetramos na selva salvaxe. Somos mulleres* bertsolaris, bertsolaris e mulleres*, dispostas a dar unha visión feminista do bertsolarismo. Non queremos seguir sendo casualidade.

A pesar do intento, non podo traer a este artigo todas as ideas que compartimos no curso Bertsolaritza desde o punto de vista de xénero, xa que foi tan rica como intensa a experiencia que compartimos durante dous días. Non é casualidade que se organice dentro dos cursos de verán da UEU e empezo a encher as prazas rapidamente. De feito, as mulleres* bertsolaris levan moito tempo falando sobre este tema, segundo explicáronnos na mesa redonda Kristina Mardaras, Arantzazu Loidi e Estitxu Arozena desde que tomaron a praza. Despois das actuacións de bertsolaris, nas longas entrevistas no coche de volta a casa, nos encontros entre Askizu e Artaunsoro e nas bertso eskolas de empoderamiento, saíu á rúa en familia. Máis que un curso, a sala de Katakrak foi unha praza aberta para que a comunidade do micromundo do bertso poida expor as súas dúbidas e discursos e expor novas preguntas.

Para redondear os dous días, Saioa Alkaiza, Nerea Elustondo, Miren Amuriza e Maider Arregi ofrecéronnos un bertso dirixido a todos os públicos, acompañados dos temas de Danele Sarriugarte e da música de Gari Otamendi e Ixak Arruti. Fai falta moita causalidad para que catro mulleres* compartan o mesmo escenario, e o catro bertsolaris aproveitaron a ocasión para cantar con humor e profundidade esta causalidad. Empezaron a pensar en como chegaron até aquí e sacaron á canción temas que nunca lles puxeron, para que cada un rísese e fixese unha crítica fina. Tampouco faltaron temas de actualidade como os medos dos pais aos posibles ataques en festas ou o caso dA manda. Pero a tarde achegábase e, despois de dous días de axitación mental, tanto o público como os bertsolaris necesitaban humor. As contradicións apareceron impúdicas ante o micro: o sufrimento emocional no sindicato tras o 8 de marzo, as críticas da cuadrilla á mutilación dun amigo, as relacións entre a filla feminista e a nai recentemente divorciada, a homenaxe aos bertsolaris mediocres, as dúbidas dos bolleros. Contradicíndose, o oínte estalou en gargalladas. E para terminar, a reivindicación: gustaríanos cambiar todo isto.