É a era da política no Norte. A Mancomunidade Única de Iparralde está a levar a cabo a Mancomunidade de Iparralde que agrupa o tres territorios da comarca. Desde que as institucións vascas de Ipar Euskal Herria disolvéronse por mor da Revolución francesa, comezou a facer unha política real.

Lembremos: En Uztaritze, Lapurdi tiña os seus poderes lexislativos e impositores: Asemblea de Labortanos. Gobernou Lapurdi desde a Idade Media até a Revolución francesa. Os outros dous países tamén tiñan Xuntas Xerais ou Cortes.

Ata que en 1960 formouse o movemento Enbata, Ipar Euskal Herria desapareceu politicamente de iure. A política francesa non contemplou de facto o País Vasco francés en case dous séculos. As iniciativas políticas post-enbatadas, como o partido HAS ou EHAS, primeiro entre o grupo armado IK e logo o movemento EMA e AB, entre outros, levaron á práctica a “política do imposible”.

En 1963, a Carta Marítima de Enbata proclamou a unidade da nación vasca e o dereito de autodeterminación. O obxectivo para Iparralde era conseguir un departamento a medio prazo e, a máis longo prazo, conformar un territorio político, administrativo e cultural autónomo que unise a todo o País Vasco.

Tras a proclamación do Departamento, chegou a proclamación da Mancomunidade Única de Iparralde. Ao non poder executalo, o Colexio Vasco foi aprobado inevitablemente. Desde entón, chegou a hora da posible política da cidadanía vasca na Comunidade Autónoma Vasca. Os abertzales dixeron que non é o marco que eles reclamaban, pero que tiveron que preferir o momento da política posibilista. Á esquerda abertzale do Sur ocorreulle o mesmo que a medida que se materializaba a chamada transición española.

O Colexio Vasco, como a CAV e a Comunidade Foral de Navarra, está a celebrarse no marco de todo o Estado. Permítese lembrar que a construción do Colexio Vasco é froito da “actividade de loita política imposible” de diferentes xeracións nacionalistas.

Dous ámbitos que garantirán a institución: a economía –a imposición de impostos– e a política de identidade. O equilibrio entre os núcleos urbanos –as cidades costeiras– e a campaña –o cultivo– está en xogo. Un choque entre a frialdade e o vasquismo, que queren vivir en eúscaro.

A xestión demográfica é fundamental na construción dun colexio. Un dato para comprendelo é que cada ano chegaron a Lapurdi, Baixa Navarra e Zuberoa 10.000 persoas. Ao mesmo tempo, son 7.000 os que se van fóra. En Iparralde hai máis de 300.000 persoas censadas. No verán, ao redor de 600.000 “viven”. Coidado!