Pasaron 577 días desde que o xuíz da Audiencia Nacional Carmen Lamela vinculase o incidente co "terrorismo" e encarcerase a Adur Ramírez de Alda, Jokin Unamuno e Oihan Arnanz, entre outros. Lamela argumentou que "si se pon en liberdade non se pode asegurar que non se cometa atentado ou outros delitos contra os bens xurídicos das vítimas".

Cúmprense 60 días desde que 50.000 persoas reuníronse en Pamplona/Iruña para pedir a liberdade dos detidos.

Transcorreron doce días desde que se tivo coñecemento da sentenza da Audiencia Nacional en Alsasua. 1 do Penal da Audiencia Nacional de Madrid O xurado da sección non apreciou na pelexa ningún delito de terrorismo, nin que os acusados teñan "relación ou participación con ETA". Con todo, a pesar de descartar delitos de terrorismo, os oito novos foron condenados a un total de 79 anos de cárcere por delitos como "danos, desordes públicas e ameazas" e "atentado contra a autoridade". Só pasaron sete días desde que a mañá do 5 de xuño a Garda Civil fíxose coa localidade e levou ao cárcere a Jon Ander Cob, Aratz Urrizola, Iñaki Abad e Julen Goikoetxea.

Unha vez máis, o golpe foi espantoso. Familiares e amigos dos mozos, convencidos de que tras o xuízo podían coller forzas e seguir co ánimo suficiente para seguir adiante. A acusación, con todo, non permite neste momento a calma, e provocou unha tormenta en vésperas da manifestación: A través da prensa saber que a Fiscalía tiña intención de recorrer a sentenza por “delitos de terrorismo”. O fiscal da Audiencia Nacional José Perals solicitou unha pena de entre 12 e 62 anos de cárcere por un presunto delito de "lesións e ameazas terroristas". Ao golpe, ninguén sabía que tres días máis tarde Pamplona converteríase no centro da respiración solidaria.

Os pais á cabeza, o pobo corpo

"Aquí hai xente que nunca acudiu a unha manifestación. Todos estamos. Isto é unha inxustiza tremenda”, di un mozo que case non pode andar ao longo da multitude que rodea o campo de fútbol Sadar de Pamplona. A pancarta “Isto non é xustiza” e as imaxes dos seus fillos e fillas encabezaron a manifestación os Pais de Altsasu/Alsasua, seguido dunha multitude de persoas procedentes de toda Euskal Herria, Catalunya e outros lugares do Estado español. Os organizadores contabilizaron máis de 80.000 persoas, unha das manifestacións máis multitudinarias que recibiu Navarra na historia deste deporte.

Que defenda a xustiza da súa filla, política, relativa ou diversidade de opinións que xustifiquen o problema dos nosos fillos e fillas. Onte máis de 80 000 persoas unímonos reclamando XUSTIZA. #Altsasukoak ASKE pic.twitter.com/2N6OfUbmSe

— Altsasu gurasoak (\Altsasugurasoak) 17 de xuño de 2018

A ampla avenida de Zaragoza, os 2,5 quilómetros da manifestación curta, Txiki Pamplona, quedou nun apertón. Ao longo de todo o percorrido escoitáronse berros de “Altsasukoak aske”, “Hau ez dá justizia” e aplausos. Mikel Markez, Esti, “As Drogas” e Jon Maia cantaron a canción “Altsasu Aurrera” e desde os altofalantes escoitaron “o mellor do peor” os manifestantes que non chegaron ao acto da Praza da Liberdade, despois da secuela de Jon Maia entoou un “bico nas feridas”. O acto finalizou cunha mensaxe xigantesca “eskerrik asko” sobre o escenario por parte dos familiares dos mozos, que sentiron o agarimo e o apoio do pobo. Esta pancarta, tomada con tres paus, saíu en sentido contrario á manifestación, pasando por encima da cabeza da multitude, provocando un emotivo aplauso de miles de persoas que non chegaron ao acto de clausura.

Ao día seguinte da manifestación, varios xornais recolleron en portada a foto de Pamplona/Iruña. Nas redes sociais tamén se conmemoraron miles de mensaxes e nos autobuses de volta tamén se notou a forza que tomaron os organizadores.

Montaxe de catro patas

“Unha vez máis nos cambiaron o percorrido da manifestación”, dixo Eneko Mendiluze a Aritz Leoz, a falta de tres días para a mobilización. Os dous arrestados son membros da plataforma Aske e compañeiros de Iñaki Abad, detido no cárcere de Alsasua. Din que están cansos, como no último ano e medio. Con todo, despedíronse cun sorriso e din que lles sobran as forzas. “A min isto cambioume a vida de arriba abaixo –explica Leoz–. Antes de que se producisen as detencións, algúns do pobo empezamos a traballar. Esta foi a miña prioridade nos dous últimos anos. O lecer converteuse nun luxo”. Como se reivindicou ao longo de todo o proceso, din que o caso é unha “vinganza” e que a montaxe policial é a única pata dunha mesa: “Situamos a montaxe en catro parámetros: xurídico, político, policial e mediático”. A montaxe mediática é "imprescindible" para crear e alimentar o discurso da acusación, e varios medios de comunicación construíron " e impulsado" o relato, segundo dúas persoas.

“Para min a sentenza é moi significativa, xa que marca un punto de inflexión. Obsérvase que algunhas forzas do Estado queren continuar coa dinámica de hai uns anos, mantendo a estrutura.Esta sentenza abre outras vías para a actuación do Estado: se se dá outro caso similar, terán como modelo o de Altsasu”, sinalou Leoz. Asentiu Mendiluze, sen poder ocultar a rabia que lle causa o tema: “Sentimos que os nosos amigos foron secuestrados pola forza”. Parécelles que están nunha película de ciencia ficción, e cren que as detencións a principios de mes confirman o choque entre a realidade e a ficción.

“Buscaron facerlle dano. Pasámolo moi mal, e foi terrible o que sufrimos no pobo desde o día anterior. A policía movíase polo pobo, en calquera esquina, había gravacións e notábase que algo estraño ía suceder. Con todo, non queriamos crear a alarma, xa que ás veces buscan iso, buscar o conflito. Demostramos a capacidade de evitalo”, sinalou Leoz. Lembra o caso de Iñaki Abad: “Ver como se achegou cunha dignidade tremenda á Garda Civil, aínda que a súa escusa era o perigo de fuxir. E mirade o perigo! Sabendo que el non fixo nada, que as acusacións son meras mentiras, e que os acusadores son embusteiros, marchouse con toda dignidade e foi detido. Para min esa imaxe converteuse nun símbolo desa mañá”.

“Vivimos a escena dos anos 90 no momento das detencións”, di Bel Pozueta sobre o catro novos que até hai pouco estaban libres. O seu fillo, Adur Ramírez de Alda, leva dezasete meses no cárcere de Soto del Real e o caso dos mozos de Alsasua converteuse no centro da súa vida: “Desde que me levanto ata que volvo deitarme, téñoo todo o tempo na cabeza. Ademais, o noso compromiso coa comunicación, o intercambio e a loita foi total”. Igone Goikoetxea míralle con complicidade, sabendo o que Pozueta está a vivir: “O asunto converteuse en parte da nosa vida. Vivimos pouco neste momento. Pero como coas cousas malas, como co cancro, é a túa vida e tes que seguir adiante. En casa xa non temos conversacións normais, pensamos todo para axudar a Jokin”. Trátase da nai de Jokin Unamuno, encarcerado na prisión de Estremera (Francia). Cando estiveron con Argia, Unamuno e Ramírez de Alda levan 577 días en prisión preventiva xunto a Oihan Arnanz.

As dúas caras da moeda

A Audiencia Nacional española deu a coñecer a sentenza o pasado 1 de xuño, pouco máis dun mes despois de que concluíse o xuízo. Os alsasuarras Aritz Leoz e Eneko Mendiluze non esperaban esas peticións de sanción: “Estabamos esperanzados porque vimos dunha maneira moi evidente que o xuízo non tiña sentido. A sensación de todos era que a súa montaxe estaba escrito de principio a fin nun guion. Coa sentenza constatouse que neste caso a xustiza non se ha aprehendido en absoluto. Ese día, moita xente chorou en Altsasu”. Con todo, a sospeita de Pozueta e Goikoetxea era diferente. Os castigos esperábanllos. É máis, saben “o que é a Audiencia Nacional”, e non lles sorprenden as sentenzas contra os seus fillos, porque teñen “máis proclamas políticas” que outros acusados.

“Diciamos despois do xuízo: gañamos xudicialmente, pero os nosos avogados advertíronnos de que a Audiencia Nacional non é só xudicial, senón tamén política. O obxectivo é garantir o control, a vinganza e a intangibilidad da Garda Civil”, sinalou Bel Pozueta. Goikoetxea sinalou que o resto de pais e nais "quizais" recibiron a sentenza por sorpresa, xa que tanto o grupo de pais de Altsasu como o dos acusados forman parte del. A pesar da súa distinta natureza, comparten as razóns e o obxectivo de loitar: “Isto é traumático por completo. Se métenche no cárcere por unha militancia, xa sabes que pode pasar. Isto é completamente diferente: secuéstranche e róubanche a vida, tanto aos mozos como aos familiares”.

O mellor para o peor

Igone Goikoetxea deuse a coñecer o día no que a sentenza, pola que se condenou a doce anos de cárcere ao seu fillo, impúxose con normalidade: “Sempre nos dan un pouco máis de dor”. Con todo, Jokin Unamuno envioulle outra mensaxe por teléfono. Díxolle á súa nai que, se se lle descualifica como terrorismo, “debería estar contento”, e que a partir de aí non podía ser peor. Di que o seu fillo está forte, coa forza de agarrarse ao que vén. No cárcere de Estremera coñece a presos que non reciben visitas nin auxilios e que sobreviven sen ningún tipo de apoio. Jokin Unamuno contoulle á súa nai que, a diferenza deles, senten o apoio de todo un pobo. “Aínda que sexa tarde, recollen fotos de manifestacións e mensaxes de solidariedade no cárcere”, explica Goikoetxea. O catro detidos o pasado 5 de xuño tamén levaron ás celas a súa solidariedade desde a rúa, como a manifestación do 14 de abril.

O seu fillo púxolle a Goikoetxea un exercicio práctico: “Fai unha táboa coas cousas boas e malas que trouxo todo isto”. A pesar de que o feito de que o seu fillo sexa prisioneiro “cáusalle máis dor que nada”, Goikoetxea destacou o apoio recibido, a solidariedade e as forzas de loita: “Estamos rodeados de xente marabillosa”. A pesar de que os medios sensacionalistas queren vender que Alsasua está dividida en dous, a realidade é outra. “O pobo está máis unido que nunca”, di Bel Pozueta, consciente do difícil que foi o camiño percorrido. Neste sentido, lembraron que ás manifestacións, concentracións e diferentes iniciativas que organizan acoden cidadáns de ideoloxías diferentes, que non só reciben apoio emocional, senón que tamén o fan de forma sostida. Ante isto, só teñen palabras de agradecemento e un claro clamor: “Déixache Altsasu en paz!”.