Alaia Azkue é de Zumaia, vive no barrio de Oikia e acaba de cumprir 14 anos. Nunca acudira ás colonias, pero o ano pasado, sen necesidade de empuxar aos seus pais, apuntouse ás colonias de Mingaina dantzan. Parecéronlle dignos del: “Dixéronnos que eran para impulsar o eúscaro, que me reuniría con mozos que non falaban moito en eúscaro [adolescentes de zonas non vascófonas], e facíame ilusión axudarlles. Eles falan en eúscaro na escola, pero en casa non”. Pasouno moi ben, gustoulle todo: monitores, actividades, Mundaka, un lugar onde durmir, e todos tiñan ganas de pasalo ben. Como vive en eúscaro, preguntámoslle cantos euskera fixera nas colonias: “Os monitores sempre falaban en eúscaro. Como consecuencia diso, todos tiñamos a tendencia a responder en eúscaro. Os que fomos dos pobos euskaldunes falabamos en eúscaro e os de pobos non vascófonos falábannos en eúscaro. Non estaban afeitos e ás veces non lles saían as palabras, pero tentábano. Entre eles ás veces facíano en castelán”. A zumaiarra mostrouse moi contenta porque este ano volve ir e poderá pasar outro dez días coa veciña de Barakaldo que xa acompañou a Zumaia o ano pasado.

Os pais non foron os impulsores, pero enseguida comprenderon que se trataba dunhas colonias moi axeitadas para a súa filla; as colonias de verán e o eúscaro, as dúas á vez. O pai Iñigo Azkue di: “Para os pais era unha forma de socialización, non tanto de eúscaro. Pero dámosnos/dámonos conta de que Alaia quere vivir en eúscaro, polo que as colonias eran axeitadas”. María Pilar Etxabe, nai, considera que os monitores realizaron un traballo excelente, e así o recolleu ela mesma do que contaba a súa filla: “Utilizaron un eúscaro motivador, divertido. Eles eran próximos e amables”.

Mari Karmen Fernández vive en Barakaldo. O seu fillo Oier estuda no modelo D. Contoulle ao seu fillo os udalekus e non tivo que convencerlle. En opinión da nai, as colonias de verán só tiñan vantaxes. Chamoulle a atención que o eúscaro e o lecer unísense. Oier non puxo mala cara cando se decatou de que un dos obxectivos era falar en eúscaro nas colonias de verán. En casa fano en castelán. Oier volveu a casa moi contento, e ademais deste estado de ánimo, nos meses seguintes a súa nai descubriu unha actitude distinta: “O eúscaro gustáballe máis. Até entón o eúscaro era un ‘paquete’ para el no colexio, pero nos primeiros meses do curso traballárao con outro agarimo, aínda que co paso dos meses ese desexo debilitouse. Teño a impresión de que os monitores fixeron un gran traballo, conseguiron compaxinar o idioma e pasalo ben”. Este ano tamén se dirixe aos Concellos de Oier Berri.

Non é un internado

Na acampada de 2017 realizáronse medicións de uso, pero os organizadores tiñan claro que o obxectivo non era unicamente aumentar o uso do eúscaro, senón desenvolver e demostrar recursos e ferramentas útiles para fomentar o seu uso.

Trátase dun grupo de mozos de entre 13 e 14 anos, de zonas vascas e non vascófonas. Para os do primeiro grupo, os obxectivos eran dous: manter o eúscaro cos que se inclinaban a facelo en castelán e darse conta da influencia e a importancia que poden ter nos hábitos lingüísticos. Para o segundo grupo, outros dous obxectivos: falar en eúscaro durante o maior tempo posible e ter vivencias positivas fortes en eúscaro. Ao mesturar aos mozos de dous ámbitos, había un risco: que uns non falasen moito eúscaro e que outros falasen máis en castelán que nunca. Na reunión de presentación do proxecto deixouse claro aos adolescentes e pais que o eúscaro era o eixo das colonias. Tamén lles deixaron claro que non era un internado, senón un campamento.

“Educadora trapela”

Os monitores traballaron a conciencia. Un dos obxectivos principais era pór en práctica ferramentas para aumentar o seu uso e demostrar a súa utilidade. Tiñan moi calculada a forma de actuar nos ámbitos formais e informais, día a día, que xogos e dinámicas utilizaban cando prevalecía a tendencia ao castelán e que mecanismos empregaban para traducilo ao eúscaro. Utilizaron este tipo de xogos: O lume, Parente, Story cubes, Luz negra, Cadeas de palabras, Pór a palabra aos emoticonos, Isto non é meu, Gynkana de Mc Gyber... Moitos dos xogos utilizados estaban relacionados coa linguaxe. Utilizouse moito a figura do “educador faladeiro”, é dicir, esta figura ten intervencións entre os máis novos para orientar a linguaxe das entrevistas. Os monitores non din “falar en eúscaro” ou similares, utilizan estratexias transversais.

Pero falaron máis ou non en eúscaro?

As tres medicións de uso realizadas nun período de dez días dan a súa conformidade. Case o 70% das entrevistas en eúscaro. Os organizadores subliñaron que hai que darlle a importancia que lle corresponde ao partido, que é moi sinxelo e limitado. Os adolescentes seguiron con máis atención as valoracións realizadas ao final dos campamentos. Un, rechamante: varios mozos de zonas non vascófonas afirmaron que en dez días utilizaron moito máis que de costume ou que nunca o eúscaro. Un deles dixo ao monitor que nunca falara tanto eúscaro. O plantón dicíase: “El é o que máis falou castelán nas colonias!”. Pero o monitor sabe o valor do que di o adolescente: ten unha percepción que fixo moito en eúscaro e ademais no momento da valoración do último día di que o pasou moi ben e que volvería ir ao mesmo campamento.

Durante o mes de xullo, o Goberno Vasco, a empresa Ebete e Ttakun Kultur Elkartea continuarán traballando no refinamiento de ferramentas para aumentar o uso do eúscaro.