Preocupoulle o patrimonio que trouxo de Barcelona?
O meu pai era de Barakaldo, expulsado de aquí por Franco, coñeceu á súa nai en Barcelona, de Bilbao, e alí nacín eu. Alí tiven a oportunidade de estudar arquitectura en tempos moi confusos. En 1979, nunha reunión sobre cultura catalá escoitei que o patrimonio cultural, especialmente a arquitectura, era o principal signo de identidade dun pobo, máis aló da lingua, o que me causou unha gran preocupación. Con esas ideas cheguei a Bilbao en 1986 e pareceume que había moito que facer en materia de patrimonio, enseguida empecei a escribir artigos críticos, notei un atraso con respecto a Europa e Cataluña e a diferenza aínda non se acurtou.

Que atraso observaches?A
cultura non tiña peso na sociedade, máis aló dos espectáculos. No colexio de arquitectos empecei a organizar eventos en torno ao patrimonio. Entón tivemos violentos conflitos: A loita pola eliminación da cuberta da Praza Nova, por non derrubar o Hotel Excelsior, no que se quería construír un edificio de cristal para as Xuntas Xerais, o Depósito Franco, a Alhóndiga… Tíñase que facer duro, pero os colexios profesionais non se querían mollar. Foi entón cando empecei a darme conta dos responsables culturais que tiñamos no ámbito municipal e foral. Como entón, aínda hoxe estamos en mans de malas persoas.

Sentíchesche a miúdo David, diante de Goliat?
Si, recibín pouca atención por parte dos medios de comunicación, cando non houbo unha censura á vista. Sempre me sentín só, algúns arquitectos apoiáronme no colexio, pero sempre fomos unha minoría. A propia sociedade comezou a dar importancia a estes temas, consciente de que esta metrópoli urbana, cunha enorme forza figurativa iconográfica, ía desaparecendo día a día.

A arquitectura necesita un código deontolóxico, ten unha responsabilidade social?Por suposto
, a arquitectura é a máis social das belas artes, xa que ten como obxectivo dar casa á xente, urbanizar, facilitar a vida. Pero os arquitectos teñen grandes presións económicas e políticas e, ademais, a sensibilidade non se ensina na Facultade.

Sempre buscas un equipo de visitantes comprometido. Non interésanche os turistas? Persoas
comprometidas ou, polo menos, equipos con capacidade de aprendizaxe e capaces de recibir un discurso non mediático, dispostas a discutilo con argumentos e coñecementos. Sempre hai asociacións de veciños, movementos sociais, grupos de amigos, colexios profesionais, universidades, un equipo de goberno húngaro ou paisajistas franceses… O turista, en cambio, vai tomar a viaxe como unha auténtica distracción, saca unhas fotos e non vai profundar, non merece a pena.

Negas que Bilbao viviu de costas á ría?
Si, é unha estupidez que se volveu de costas á ría. Son frases tópicas, esa estupidez que a alguén se lle ocorreu, crendo que achegaba intelectualmente, e outros o repetiron. En Areatza e Campo Volantín sempre viviron mirando á ría e, na marxe esquerda, as grandes casas da zona de Marzana son de moi boa calidade. Por outra banda, a zona portuaria utilízase actualmente como zona de esparexemento, como noutros moitos lugares.

Recorreu frecuentemente á vía xudicial en defensa do patrimonio. Os últimos casos coas terrazas.
Habería que definir que é a terraza, a miúdo trátase de expansións autónomas do bar, con electricidade, auga, pedra, máquina de café... A súa implantación na vía pública debería provocar unha revolta social. Denunciei tres casos: o primeiro que estaba fronte ao mercado da Ribeira, a un tres metros da beira do val, estaba claro que era ilegal, pero tiven que denuncialo ante o xulgado e ao final tivo que ser retirado, tras a intervención da axencia Ura. O segundo bar foi construído polo bar Estaleiro Euskalduna, dentro da ría, sobre as ruínas do antigo cargadero de Olabeaga, sobre a auga, con total impunidade, polos inspectores do Concello de Bilbao. O terceiro colector foi o bar-colector instalado o ano pasado na Ponte Bizkaia, patrimonio da humanidade. Tras a denuncia, a resposta da Deputación foi vergoñosa. A xente ten que saber de quen estamos. A hostalaría ten un gran poder, como se viu recentemente coa final de rugby. Cítanse grandes impactos económicos sen ningún dato, e a chegada de eventos internacionais a Bilbao non é un mérito de Bilbao, estes eventos cómpranse no mercado internacional.

Como inflúe a turistificación no patrimonio?
O turismo mata o patrimonio, pérdese o sentido do tradicional para buscar o típico. As cousas fanse para que o forasteiro sorría e fotográfese, búscaselle unha felicidade pasaxeira, e os pobos perden así o seu carácter propio.