Para os que viven en Alternatiben Herria, o desastre do clima non é máis que un síntoma, e hai que loitar contra iso, pero o importante é o que trouxo esa situación: o sistema capitalista. Os cidadáns deste país xa teñen claro que non basta con loitar contra o capitalismo, cada vez teñen máis arraigado que hai que ir construíndo alternativas. Niso consiste o Día do Pobo das Alternativas: todos os que queren e pensan en alternativas, mostran as súas experiencias e ideas e intercámbianse. Aprender, reflexionar, capacitar, tecer e gozar. Velaquí as claves principais do día.

Ruídos de transición

A viaxe desde o feudalismo até o capitalismo foi case de dous séculos. Para algúns autores, como o xornalista británico Paul Mason, xa estamos no poscapitalismo e os alicerces do sistema actual están cheos de gretas. Nas súas palabras, a transición xa comezou. Quen sabe, pero os que se reunirán o 2 de xuño en Pamplona non esperarán os resultados desa transición, a transición está a traballarse desde hoxe en todos os ámbitos da sociedade.

As protestas iniciadas en 1999 contra a globalización capitalista dos Seatl en Estados Unidos floreceron en Brasil en 2001: Porto Alegre gritou ao neoliberalismo “Outro mundo é posible”. A mecha de principios do século XXI segue acendida no panal do movemento popular vasco, cada vez máis diverso, cada vez máis profundo, cada vez máis transformador.

O mandatario neoliberal británico Margaret Thatcher difundiu “There is not alternative” (non hai alternativa). “Si, outro mundo é posible e temos alternativas”, responderon 50 movementos populares, asociacións, empresas e sindicatos da Comarca de Pamplona. Sesión de Baiona 2013 Bizi!, vinculada ao Instituto Manu Robles-Arangiz dELA. o movemento ordenouno. O de Bilbao e o Pobo das Alternativas de Pamplona/Iruña, foron os encargados de canalizar as Cartas de Dereitos Sociais de Euskal Herria.
Seis barrios para un novo pobo.

A pesar de que o día se celebra na Zona vella de Pamplona, o ámbito das alternativas quere mostrar toda Navarra. Pero non é fácil, na comarca de Pamplona vive máis da metade do territorio, e iso é evidente tamén nos movementos populares. Seis barrios temáticos reparten a súa actividade no Pobo das Alternativas: Crisol (cultura, lingua…); Economía Veciñal; Vidas diversas e dignas; Soberanía; República Infantil; e Pobos e Terra.

Neste último barrio atópase, por exemplo, o suxeito que constituíu a primeira comercializadora eléctrica municipal do País Vasco: Concello de Isaba. Nos Pireneos só hai que dar unha pequena excursión para ver cantas centrais hidroeléctricas hai, pero a maioría están en mans de grandes empresas. En Navarra, tres destas centrais están en mans dos concellos, unha delas é de Isaba. Este país controla desde os anos 60 a produción de enerxía eléctrica, logo asumiu a distribución e recentemente interveu na comercialización a través da empresa pública Ezka Ibaia Energia, S.L. Un paso exemplar tendo en conta que nas últimas décadas os concellos privatizaron numerosos servizos básicos. Agora, a pesar de ser un dos grandes obstáculos, uns poucos concellos comezaron a facer públicos algúns destes servizos.

En curso

Energia Gara e Goiener son os espazos cooperativos máis potentes que se crearon nos últimos anos no ámbito da enerxía eléctrica. A alternativa tamén xurdiu no ámbito da telefonía que a economía social transformadora tiña sen perforar: Izarkom. Así mesmo, en 2014 constituíuse a cooperativa de iniciativa social Lasotan, co obxectivo de crear un laboratorio de convivencia no mundo da educación. A moeda local Euskoa tamén está a marcar o seu camiño en Ipar Euskal Herria, e xa son 3.000 as persoas ou entidades que a utilizan como moeda: xestionan esa riqueza dentro dese grupo para pagar as súas operacións, e os euskos non van ao peto de ninguén ou ao Banco Central Europeo, para que, por exemplo, déalles aos bancos o 0% e estes a nós o 8%. Ninguén ten intención de especular co Eúscaro, de enriquecelo. Outro exemplo? A hucha, a plataforma nova para o crowfunding vasco, tamén segue o seu camiño.

Tamén están presentes grupos de consumo, produtores locais –próximos e ecolóxicos– (como en EHKOlektiboa), hortas populares como Piparrika, O Galiñeiro, Bilgune feminista, Kattalingorri, a asociación de veciños Antzara de Mendillorri, a iniciativa Hemen Konpon dos Traperos de Emaús, OlatuKoop, Koop57… Nestoutro gran número de hamburguesas viven.

Coa aparición de golpes, o iceberg das agresións sexuais faise cada vez máis patente por parte das mulleres organizadas; o 8 de marzo produciuse unha emoción especial nas costas da cidadanía de Alternatiben Herria. Unha sensación similar ancórase no noso interior cando decenas de miles de pensionistas toman as prazas e as avenidas deste pobo. As grandes maiorías que se crían que estaban na periferia da sociedade veñen ao centro para recibilo. Grazas ao traballo da asociación Chrysallis, a cidadanía vasca coñece mellor a situación dos nenos e nenas transexuais en Euskadi. O movemento LGTBI conseguiu unha visibilidade inédita en Navarra e preocúpase por mostrar ben… Richter son terremotos de distinta forza a escala social, pero os alicerces do status quo actual están a axitarse unha e outra vez.

Estes e outros moitos ámbitos traballaranse tamén no pobo das Alternativas de Pamplona/Iruña. Queren reverter a situación actual. Unha revolución? Podería ser, pero isto non ten nada que ver coa revolta dos soviets de hai un século. Cada época ten a súa e a actual non se basea na clase traballadora, senón en centos de loitas e alianzas. Pero iso ten os seus problemas: como demos se constrúe unha alternativa xeral e concreta si cada un mira ao seu e o máis importante é a súa loita para cada un? Poden haber moitas respostas, pero unha é a que acaba de deixarnos no título de LARRUN de abril a filósofa catalá Mariña Garcés: “En cada loita concreta todo está en xogo”.

A grandeza da humanidade

A biblioteca que Katakrak abriu a finais de 2013 na Gran Vía de Pamplona é preciosa. E moito máis que iso, entre outras cousas, o epicentro deste terremoto de Pamplona. Desde alí, a moza Maitane Unzu traballa en labores de coordinación nos últimos nove meses, coordinando a reunión do seis barrios e tecendo esta complexa telaraña. Teñen un orzamento de entre 30.000 e 40.000 euros para construír o Pobo das Alternativas e facer cóxegas ao capitalismo. Para iso contan co préstamo da cooperativa financeira de Koop57, a recadación de Itsulapiko e todo tipo de achegas e vendas.

E, con todo, ante os pasos implacables e firmes do neoliberalismo, haberá quen pense, con razón, para que servirán todas estas cóxegas. Non cabe dúbida de que nas conferencias, mesas redondas e debates do Pobo das Alternativas haberá moitas respostas a esta pregunta. Unha delas pode ser a que deixou Hannah Arentd, unha das grandes filósofas do século XX que soñaba coa alternativa: “Con dignidade, constancia e un pouco de valentía, ao longo dos séculos construíuse a grandeza da humanidade”.

Neste enlace, así mesmo, a representante da Carta de Dereitos Sociais do País Vasco, Amaia Zufia, fíxonos unha valoración do Pobo das Alternativas.

(Nas seguintes imaxes pódese ver o que estará o 2 de xuño na Zona vella de Pamplona)