En 1961 iniciouse en Xerusalén o xuízo contra o criminal nazi Adolf Eichmann. A maioría dos israelís seguiron con gran atención as probas deste caso. Escoitar os testemuños de testemuñas e participar no II Congreso de Vítimas do Terrorismo. A través deste xuízo coñeceron ou volveron lembrar algúns dos asasinatos de masas máis violentos da Guerra Mundial.

Probablemente o libro máis significativo sobre este xuízo é Eichman en Xerusalén (Colección Clásicos, 2007), de Hannah Arendt. O ensaio fai pensar na “vaidade do mal”, pondo de manifesto que Eichmann non expresou no xuízo sentimentos de odio ou culpa, nin unha actitude especialmente antisemita. O membro das SS, responsable da morte de miles de xudeus, só declarou que fixera "o seu traballo". Eichmann estaba máis cerca do xogo dun funcionario gris que do dun animal, segundo Arendt escribiu: “Mesmo por todos os esforzos do fiscal, no xuízo todos vían que aquel home non era un ‘monstro’, pero era moi difícil non pensar si non era un pallaso”.

O libro de Arendt suscitou polémica polas críticas que fixo o Estado de Israel á orientación deste xuízo. Perdeu a varias persoas e tamén foi acusado de non ter sensibilidade coas vítimas do Holocausto. Os lectores israelís necesitaban outro tipo de relatos, que deixaban menos espazo para a dúbida. E na mesma época, aproveitando o interese que o xuízo suscitou entre os cidadáns, púxose en marcha o II Congreso dos Deputados. Moitas das literaturas populares relacionadas coa Guerra Mundial empezaron a chegar a mans dos lectores israelís. Segundo explica o investigador Eli Eshed nun artigo que analiza a literatura Stalag, a maioría dos libros traducidos, nos que os autores relatan o que viviron nos campos nazis cando eran prisioneiros de guerra, ofrecendo narracións de aventuras.

As feridas aínda estaban vivas e os poderes que controlaban o estado querían un relato público entre liñas vermellas: o ambiente condicionaba moito a II. Escribir na Guerra Mundial, pero a curiosidade do público empuxou ás editoriais a apostar cada vez máis polas publicacións relacionadas coa guerra. Ademais, estes libros publicábanse nun novo formato en edicións de portada colorida que tiñan un tamaño que permitía caber no peto, até entón o ámbito das novelas de detectives, os libros de xénero western ou as historias de heroes como Tarzán.

Aínda que na maioría dos casos trátase de relatos maniqueos baseados en personaxes fiucegos e malvados, nestes libros comezaron a aparecer algunhas físgoas que describían, por exemplo, o comportamento “humano” dalgúns nazis con persoas que tiñan prisioneiros. Na guerra tamén sucederon “outras cousas” máis aló do cruel esterminio: iso expresábano varios libros que se vendían con gran éxito. As bases estaban dispostas para dar o seguinte salto.

Fantasías sexuais con nazis

Dentro desa proliferación de libros de peto da década de 1960, aos poucos comezaron a aparecer contidos de maior liberdade sexual. A novidade era evidente, xa que, segundo Eshede, o sexo era un tabú absoluto para a literatura israelí da posguerra. E en 1961 apareceu a obra que revolucionaría o panorama das librarías que se vendían nos quioscos, primeiro número dun fenómeno curioso: Paso 13. Na portada da novela aparecía o nome dun servo chamado “Yanshuf”, un editor, pseudónimo, detrás do cal se atopaba Ezra Narkis, membro da editorial Elephant, que desde mediados da década de 1950 estaba no negocio. O escritor era un tal Mike Baden, alias do escritor israelí Eli Kedar. Kedar xa escribira un libro ambientado nos campos que os nazis puxeron en marcha para os prisioneiros de guerra, protagonizado por gardas sádicos. No Stalag 13, con todo, había unha novidade: os gardas eran mulleres.

O libro saíu ao mercado como un auténtico testemuño, dando a entender que Baden fora un piloto de guerra. Na historia, os nazis captúrana e lévana a un recinto onde a perversión sexual das mulleres que a custodian vese sometida. Ademais, o investigador Eshed destacou que na novela tamén se mostran relacións sexuais lésbicas entre os vixiantes, entre as torturas a reclusos que se infligen.

Vendeu miles de exemplares. Xurdiu un novo xénero: as novelas eróticas ambientadas nos campos de prisioneiros de guerra organizados polos nazis. Nas ilustracións das portadas dos libros, as mulleres nazi aparecían vestidas de ríxidas uniformes, con anchas espigas e con aspecto de dominatrix. E aínda que as escenas sexuais dos primeiros libros do xénero Stalag poden resultar bastante inxenuas para o lector actual, conseguiron provocar aos lectores israelís da época.

Inventada a fórmula, varias editoriais que publicaban literatura popular repetiron unha e outra vez, con pequenas variacións. Os libros Stalag contan case sempre a mesma historia: un soldado británico ou estadounidense cae en mans dos alemáns, é levado prisioneiro a un recinto e alí as crueis nazi torturan salvajemente ata que ao final da historia consegue liberar aos seus protagonistas e vingarse dos seus gardas en escenas de extrema violencia sexual.

Unha das poucas excepcións e, segundo Eshede, a mellor obra do xénero Stalag, é a novela Nin zen Stalage, de 1963, publicada por Meron Uriel baixo o pseudónimo de Martin Rosenberg. Neste caso son as mulleres as presas, non os homes. E a historia cóntase desde o punto de vista do oficial nazi que controla o campo: tortura ás súas vítimas con moita indiferenza, máis se preocupa pola súa rivalidade de poder con outras nacións. Esta brutalidade sen preocupacións morais e a sede de autoridade que mostra, fan un xogo de espellos, segundo o investigador, coa figura de Eichmann.

Pornografía oficial e pornografía literaria

O fenómeno do Stalag tivo unha curta traxectoria, xa que dous anos despois do seu publicación prohibir este tipo de libros en Israel. Posteriormente, os editores que publicaron este tipo de materiais foron condenados por “difundir pornografía” e dedicáronse á incautación de libros policiais, condenando a súa circulación a librarías de segunda man, lonxe dos quioscos da prensa, abriu unha xanela de éxito. Era eu a puta da lei que se golpeou contra estes libros despois da novela do coronel Schultz, a puta privada: por primeira vez aparecía un personaxe xudeu nunha novela oficial nazi. Aquilo era ir demasiado lonxe naquela época e o Estado enterrou o xénero.

Tras case 40 anos escondendo historias da literatura israelí, en 2007 o director Ari Libsker estreou o documental Stalag, que volve converter estas historias da serie B en temas de conversación. En declaracións ao diario The Times of Israel, Libsker explicou a estraña situación que viviron outros israelís da súa xeración: sendo neto de xudeus sobreviventes dos asasinatos de masas nazis, o campo de concentración e a guerra descoñecida, aprendeu na escola o que foi o exterminio xudeu. As imaxes de brutalidades, moitas veces protagonizadas por mulleres espidas, foron a miúdo expostas en clase –entre outras cousas, mostrábanse aos estudantes os miles de cadáveres apilados nunha fosa común do campo de concentración de Bergen-Belsen ou as mulleres que foron espidas polos nazis en Letonia antes de ser masacradas para informar do que sufriran os xudeus–. “A memoria do Holocausto converteuse en pornografía, todo o mundo concentrábase nas cousas gráficas e nos horrores”, explicou Libsker. Na súa opinión, a II. O éxito do xénero Stalag estivo relacionado con este relato oficial sobre a Guerra Mundial. “A xente tiña que facer fronte ao trauma e os mozos utilizaron Stalags para iso”.

En opinión doutros, Stalag conseguiu ese éxito, xa que estes libros eran case a única literatura porno dun estado que censuraba os contidos sexuais. Tamén hai quen fan interpretacións psicolóxicas sobre o tema: o público israelí buscaba nestas historias o erotismo do mal, en certo xeito afectado pola síndrome de Estocolmo. Queda por investigar, por exemplo, por que este xénero identificou ás mulleres dominantes cos nazis que eran o inimigo supremo dos xudeus.

Con todo, 70 anos despois da fundación do Estado de Israel, Stalag segue sendo un fenómeno case latente da ficción, que axuntou sadismo, erotismo, morte e morbo, coma se a memoria cultural oficial do estado sionista non quixese lembrar. É porque lles fai sentirse culpables? E si así fóra, non sería culpable doutras cousas?