“Cando vivín en Cataluña hai uns anos xa coñeciamos alí o tomate de Aretxabaleta”. O coordinador do proxecto Haziera da Fundación Cristina Enea, Marc Badal, acaba de presentar en maio un libro sobre esta variedade de tomates. O tomate de Aretxabaleta recibiu un estudo realizado nos últimos dous anos xunto á investigadora Marta Barba Gassó. Biodiversidade, territorio e coñecemento compartido. Foi editada tanto en eúscaro como en castelán.

Historia do tomate bébedo

O tomate de Aretxabaleta, o tomate rosa, o tomate bébedo… En Debagoiena o froito é moi variado. Os autores profundaron na historia da variedade de tomates, dialogando cos produtores da comarca e compartindo experiencias e inquietudes. De feito, o tomate de Aretxabaleta ten unha historia bastante curiosa: Nos anos 80 un produtor plantou sementes e gustoulle o tomate recibido. Por medo a perdela, decidiu entrar nun lugar seguro e doou as sementes dese tomate a un membro doutro caserío que estaba a traballar na produción ecolóxica. Así comezou a expansión de Aretxabaleta, que nos anos seguintes foi ampliándose e mellorando tanto dentro como fóra da comarca.

Espertando conciencias a través da “famosa” variedade

Badal cre que na sociedade en xeral non é tan coñecida a historia deste tomate. Unha das intencións do autor é promover a concienciación entre a cidadanía a través da profundización no percorrido. “Estas famosas variedades de sementes axudan a abrir outras variedades e a que a xente reflexione sobre a biodiversidade”, sinalaba nunha entrevista no programa Landaberri de Euskadi Irratia.

Sen deixar ao carón as características especiais e a calidade do propio tomate, quizá a principal peculiaridade do tomate de Aretxabaleta sexa o seu carácter grazas ás sinerxías sociais. Estendeuse á experiencia da cidadanía de compartir territorio e coñecementos: “O tomate de Aretxabaleta estendeuse horizontalmente por abaixo, lonxe dos xogos de poder que rodean a produción e comercialización de sementes no marco da agricultura industrial actual”.