Que se quixo representar co acto de Kanbo?
Dar apoio internacional á última decisión de ETA. Todos os actores internacionais presentes na manifestación aplaudiron a valentía de ETA e déronlle as grazas por cumprir os compromisos adquiridos en Aiete, a diferenza do Goberno de España. Así mesmo, o acto de Kanbo tamén expuxo a desaparición de ETA como un conflito político ao que hai que dar unha solución xusta, democrática e completa.

E que se quería conseguir co acto celebrado un día antes en Xenebra?Foi organizada pola Fundación
Henri Dunant e nela observadores internacionais comprobaron que o último comunicado de ETA era certo.

Non todo saíu como previra.
Días antes, ETA enviara unha carta a diversos axentes e individuos informando da decisión final, e algúns deles filtrárona a través da súa web. Iso é público.

Ademais, en Xenebra queríase celebrar outro tipo de acto, pero debido ás presións de España non se puido celebrar.
Non. España tentou impedir que se celebrase este evento, pero Suíza non o aceptou.

Si tratábase de verificar o comunicado ante a comunidade internacional, non era conveniente que en Xenebra se fixese o maior número posible de medios de comunicación para difundir a noticia en Europa e onde fose posible?
Tratábase de evitar a presión exercida polo Estado español sobre o terreo de xogo. Cantas máis persoas tivésense á corrente deste evento, máis posibilidades debía que España tivese coñecemento do mesmo e presionase para que non se realizase.

ETA desapareceu sen alcanzar o único obxectivo que se debe alcanzar por negociación. É un final duro ou digno?
É digno. ETA deu por finalizada a súa traxectoria de 60 anos de forma voluntaria e de pé. A propia ETA recoñece que non conseguiu eses obxectivos, pero nesa balanza pon tamén moitos outros elementos positivos que tamén deben ser tidos en conta.

Aljer, Lizarra-Garazi, Loiola… non chegou moi tarde o final?
ETA di que el tamén preferise que isto terminase antes. Di que ao longo da historia tendeu a man ao Estado español para que a solución fose dialogada e negociada. Con todo, o Estado non quixo aceptalo e tampouco o fixo agora. Iso alargou máis do necesario o ciclo da confrontación armada, que non terminou. ETA e a Esquerda Abertzale apostan polas vías pacíficas, mentres que o Estado segue utilizando a día de hoxe a violencia política.

Sendo tan importante o problema dos presos, como se pode entender que desde o ano 2011 até hoxe haxa necesidade de que ETA desapareza? Non era máis lóxico ser moito antes?
Si, pero alargouse tanto como consecuencia da actitude saboteadora de ambos os estados. Afortunadamente, o Estado francés ha comezado a dar algúns pasos, pero o de España mantense nunha posición de "cerrazón".

Agora pídeselle á esquerda Abertzale que diga: “Todo o que fixo ETA foi inxusto e estivo mal feito, nunca debeu suceder”. Que dis? Que devandita
solicitude non é en ningún caso xusta, xusta e razoable. Este tipo de esixencias dificultan a solución e impoñen un relato: o relato dos bos e os malos, o máis xusto e o máis inxusto. Desde o respecto á verdade, non podemos admitilo, pero ademais non se pode construír unha convivencia sobre ese relato.

Até onde está disposto a Esquerda Abertzale a chegar na autocrítica que se lle esixe?
Até agora, só a Esquerda Abertzale ha feito autocrítica. O Goberno español e o autonómico vasco non fixeron ningunha autocrítica. Non escoitamos ao PP asumir a súa responsabilidade na tortura, tampouco escoitamos a súa responsabilidade na creación do PSOE GAL, e tampouco escoitamos ao PNV aceptar a súa por máis de 300 torturados atribuídos á Ertzaintza. Ou a súa responsabilidade na dispersión… Xa é hora de que asuman a súa responsabilidade.

Vostede puxo a culpa de chegar tarde ao final só no lado do Estado. A Esquerda Abertzale non ten responsabilidade niso?
Teno e mencionámolo. A Esquerda Abertzale tiña que darse conta antes de que o Estado non tiña ningunha vontade de dar unha solución política e democrática a este conflito. Antes tiñamos que darnos conta de que cunha estratexia como esta non iamos levar ao Estado á solución e que tiñamos que buscar outra estratexia, como logo fixemos.

E como consecuencia da súa tardía chegada, a Esquerda Abertzale chegou debilmente ao proceso de paz. Ou non?
Eu creo que chegou con forza, e proba diso foi a forza que obtivo en 2011 o soberanismo de esquerdas. Foi entón cando o independentismo conseguiu a maior representación institucional xamais ostentada neste país. Doutra banda, desde o cambio de estratexia da Esquerda Abertzale leváronse a cabo as maiores mobilizacións das últimas décadas.

Eu estou centrado nos obxectivos a conseguir nun proceso de paz.
Si, pero isto xa non é un proceso clásico de paz, porque alén da mesa non hai interlocutores. Estamos nunha lóxica unilateral e a nosa forza xa non se medirá na forza que puidese ter ETA ou a Esquerda Abertzale; medirase en función da forza que haxa para articular alianzas e maiorías. O que sucedeu en Ipar Euskal Herria é unha boa mostra nese sentido.

Si, pero os de Ipar Euskal Herria logran que en Kanbo estea presente a práctica totalidade da súa representación institucional, e desde Hegoalde non hai goberno, nin deputación, nin representación municipal.
É certo, pero a maioría política e sindical do Sur estaba alí. Urkullu non estivo e Barkos tampouco, pero o PNV si.

E como interpreta a comparecencia dos dous lehendakaris pola tarde?
Fixeron unha contraprogramación e iso parécenos lamentable. Non estiveron á altura deste momento histórico. Con todo, nós preferimos quedarnos co lado positivo da declaración que fixeron e, nese sentido, recoñeceron a importancia do paso dado por ETA.

Este final de ETA deixouche un sabor doce, agridoce ou amargo.
[Resposta pensada] Doce. A Esquerda Abertzale non conseguiu forzar ao Estado a dar unha saída democrática ao conflito político. Pero si sementar condicións suficientes para un proceso de país que teña como obxectivo a soberanía. ETA deixou unha pegada profunda na historia deste país.