“Con 30 anos a miña saúde empezou a empeorar. Tiña dores de ventre case todos os días e diarrea. Perdín o piso e empecei a perder. Con 38 anos pesaba 36 quilos e aínda non sabía que era celíaco”. Edurne Egilegor, celíaca desde hai vinte anos, contóunolo.

A enfermidade ten unha base xenética e os que levan o xene poden desenvolvela en calquera momento da súa vida ou nunca. En Europa, unha de cada 100 persoas teno, pero o 75% non está diagnosticado. As análises de sangue habituais non sempre son suficientes. Determinados marcadores inmunolóxicos positivos poden provocar sospeita de celiaquía, pero os negativos non evitan a enfermidade. Con todo, o proceso interrómpese moitas veces aquí. A única proba convincente é a biopsia intestinal.

“Custoulles moito contraer a enfermidade e, por tanto, acceder ao tratamento. Ao principio, comparaban os síntomas con outras enfermidades: diarrea, dor de ventre, hinchazón do ventre, náuseas, cansazo, tristeza, fame e perda de peso...”. No caso de Egilegor, foi acusado dun delito contra a alimentación e o cambio climático, ao considerar que o seu malestar por aquel entón foi saír ao estranxeiro.

Regresou a Euskal Herria con 38 anos. Foi ao médico e só lle recomendaron unha dieta pura. Namentres, seguía perdendo peso. Chegou a un iriólogo que lle abriu os ollos. “Tes un problema intestinal, diría que es celíaco”, díxolle. “Que? Celíaco?”, respondeu Egilegor. Era a primeira vez que ouvía esa palabra. Empezou a preguntarlle por todas partes. “Tamén fun á clínica a facer un exame. Estaba ao mínimo e recomendáronme facer dúas transfusións de sangue. Dixen que non. Para entón xa tiña coñecemento e xureime a min mesmo que me curaría a través da dieta”, declarou. Di que sentiu “moi perdido”, pero nun ano conseguiu controlar a dieta e engordar dezaseis quilos por todo o que tiña en conta.

Lupa en man, sempre

A dieta, por tanto, é a que o celíaco debe ter en conta. A fariña é o principal ingrediente prohibido, pero Egilegor engadiu que hai que ter en conta outros factores: “Conservantes, colorantes, espesantes... Ás veces, tomar café fóra de casa tamén nos produce inquietude, porque pode ter malta. Os que compran café de baixa calidade engaden malta, e iso non está escrito en ningún sitio. Tamén me ocorreu coa tortilla de pataca. Botáronlle o fermento para que a pataca suba e non a podemos coller”. Nestes casos teñen que volver rapidamente a casa. Cóntanos que sente o corpo sen forzas e esnaquizado. Necesita tempo para volver sentirse ben. Engade que todo iso xéralle desconfianza.

Preguntámoslle si déronse avances: “As fábricas e os restaurantes producen máis produtos sen gluten. Pero non sei si realmente o interese é o mesmo problema ou a escusa para ampliar a oferta e comercializar novos produtos. Os produtos son moi caros. A fariña de sempre ten un prezo de volta de 1 euro e a de celíacos, de 6 euros. Tamén se consome máis aceite e gas, xa que se utilizan dous lumes para a mesma comida. Penso que se pode facer máis para ter unha enfermidade que non ten ningún outro tratamento”.

Tamén subliñou a necesidade de incrementar o respecto e o coñecemento da enfermidade por parte dos familiares e achegados. Só os produtos para Egilegor enchen un andel en casa, o que garante a seguridade: “Se cae a fariña podo estar tranquilo, porque sei que é a fariña para celíacos a que caeu nese estante. Sen mirarme sei que podo comer calquera cousa, como fan todos os demais. É importante entender que é unha enfermidade e non unha forma de vida, unha oportunidade ou un capricho”.