Temos moito que aprender daqueles que teñen en conta a vida de todos e non só dun grupo, das comunidades que viven en harmonía coa prosperidade e a fluidez da natureza. E, ao mesmo tempo, temos que desfacer moitas cousas que aprendemos.

Lolita Chavez (Iular Ulew; Guatemala, 1971) é a representante do Consello dos Pobos K’iche, a nai defensora da natureza, a terra e os dereitos humanos e activista indíxena. Cando empezou a facer o traballo comunitario á vista, empezou a sufrir ataques e ameazas e tivo que fuxir de Abya Ayala, entre outras cousas, pola presión violenta exercida polas transnacionales da nosa contorna. Así nolo contou na conferencia de Orereta. Non vén en busca de caridade, senón de dar a coñecer a súa situación e reivindicar a reciprocidad transfronteiriza.

Os problemas non só xorden dos seus líderes, senón que ao noso ao redor hai elos básicos. As transnacionales, as armas e a colonización teñen a súa orixe aquí, e así nolo interpelou Lolita. As empresas hidroeléctricas limitan os ríos para xerar enerxía “verde”. En beneficio duns poucos, a vida do río e a súa contorna convértese nun tema de mercado, pero os pobos que rodean os encoros seguen sen luz. A enerxía “verde” dos titulares destrúe o medio verde. “As persoas somos tratadas como non-xentes”, explicounos con rigor, xa que non se teñen en conta as vidas dos aldeáns.

Detrás desta transformación en obxecto de mercado, atópase o brutal modelo de propiedade do sistema capitalista, no que as persoas e a natureza son meros obxectos de trata. Pero non todo empezou aí: os invasores apoderáronse das terras e utilizáronas para a compra-venda, hai non tanto tempo. Para marcar máis profundamente a propiedade dos territorios e das persoas, obrigaron aos habitantes a vestirse cunha cor. Hoxe en día, este tipo de colonización é totalmente interiorizada e recollida na actualidade como folclore.

E mentres tanto, a comunidade únese á Nai Natureza, atopan respostas aos problemas xuntos, teñen presentes as palabras dos seus antepasados, loitan contra a propiedade da terra, se sanan mutuamente e superan as fronteiras na solidariedade colectiva.

Deles temos moito que aprender. Nós tamén somos persoas colonizadas, e ao mesmo tempo situámonos dentro dos procesos de colonización doutros territorios. É necesario ter esa conciencia, si queremos un mundo habitable. É o momento de darse conta da colonización, de iniciar procesos de desapropiación e de traspasar fronteiras imaxinarias.