Preguntáronlle mil veces, pero, cal é o labor do director artístico?
Si ao que se ve nunha película quítanselle os actores e o seu traballo, o que queda é responsabilidade miña, salvo a luz, porque hai un traballo de iluminación, e iso é tarefa da dirección de fotografía. As decisións sobre o que se ve na pantalla foron tomadas polo director da película e polo director artístico. Simplificando, deseño do decorado, elección do atrezo, elección de cores... Ese é o noso traballo.

Se o cine é unha fraude, vostede é cómplice desa fraude?
O cine é un timo, porque ten esa maxia. O noso traballo, sobre todo, é adaptarnos ao estilo que busca o director da película, non se pode estar nunca por encima dela. Á fin e ao cabo, é o director o que ten a responsabilidade de todo. Por tanto, dependendo do estilo da película que tes diante, o traballo do director artístico pode consistir en buscar ese engano, ou en manter a realidade o máis posible. Nos meus traballos deber todo.

Din que o que pasa desapercibido é o mellor director artesán.
Eu estou de parte diso, si. Para un director artístico, é interesante que unha película nos dea a oportunidade de crear un mundo persoal, pero se a película non o pide e, con todo, o director artístico empéñase niso, ao final, ese traballo vaise a notar demasiado, e iso non me gusta nada. Un director artístico e o decorado que deseña ten que formar parte da historia e enriquecela, pero sen tapar a historia real.

O voso inflúe directamente nas historias e os personaxes. Non é só decorado.
Nós, como decoradores, non utilizamos as ferramentas que utiliza un decorador convencional, porque, en definitiva, a estética que creamos ten que adaptarse a un personaxe e ten que dicir unha chea de cousas sobre ese personaxe. É moi interesante porque enriquece a situación. Pódese coñecer a un personaxe á vista do seu reverso, e pódese entender unha situación porque ese reverso está deseñado para iso e está ben deseñado.

Cal é o voso proceso de traballo?
Primeiro faise unha lectura e reflexión persoal da idea e despois analízase o guion co director e fíxase o estilo tanto da historia como dos personaxes. Con iso comezamos a construír a mesma película, tanto en cor como en texturas, e tamén nas características do espazo. Neste camiño tamén se traballa co director de fotografía e utilízanse referencias doutras películas ou obras de arte para dar forma á idea, para saber que camiño seguir.

En grande, cal foi o reto? A
sinxeleza é a principal característica da película, e esa foi tamén a mellor decisión. A propia historia requiría algo así, e en materia de produción tamén foi de gran axuda que se tomase unha decisión así. Era un proxecto moi difícil, porque tiñamos que crear un ambiente do século XIX, e a historia desenvolvíase en diferentes puntos de Europa, pero tiñamos que conseguir mostrar eses lugares sen saír de Euskal Herria. Teño un gran recordo, sobre todo porque os que participamos apostamos polo proxecto. Axudámonos mutuamente.

A película obtivo dez premios Goya e un deles foi para ti. Como viviches ese éxito? Con
moita ilusión, porque nos deu moita alegría, persoal e colectivamente. Eu leveime unha gran sorpresa, porque cando fixemos o Grande non tiñamos ese obxectivo, non pensabamos niso. Queriamos facer unha boa película, pero non había outra ambición, e nese sentido, foi incrible. Doutra banda, alegroume moito ver que se converteu nunha película moi importante para a xente. Os premios e recoñecementos que obtivo a película foron moi importantes para a xente; a chegada dunha película en eúscaro até ese punto foi un orgullo para a xente, e iso foi bonito.

Coma se a xente sentiría a película?
Si, iso é. Ademais, esta película achegou a un público que non sabe eúscaro, e iso está moi ben. Á fin e ao cabo, unha xente perdeu algo de medo ao eúscaro. Quizais é moito dicir, pero até agora unha película en eúscaro tiña varias murallas que romper. Bo, algo se rompeu. Supoñamos que os que veñen despois non terán ese problema, ou polo menos non tanto.

Son os premios un alivio fronte á precariedade do oficio?
É moi importante tomar conciencia da medida do premio. Os premios fóronnos concedidos por moitas decisións que forman parte da industria do cine, e iso é importante. Pero é certo que a realidade cotiá está aí, e o premio non o elimina. Por tanto, temos que seguir traballando, á espera de que o teléfono soe. As películas non se fan a través de premios.