Estudou en varias áreas e viviu en diferentes lugares. Que estiveches buscando?

Non sei… Son moi curioso en xeral. Estudei tradución e andei por aí e por alá porque me gusta estar noutra cultura, coñecer ás persoas e adaptar a miña personalidade a iso. Logo gustáronme moitas outras cousas e aprendinas (medicamento alternativo, música…). A música sempre foi unha especie de hobby, sempre a mantiven. Diría que todas as formas de comunicación préstanme moita atención.

Hoxe en día os estudos son tan especializados que me chamou a atención esta diversidade.

Os polifacéticos sofren moito hoxe. Hai esa presión, parece que na vida só tes que facer unha cousa, coma se non houbese outra opción, e si non o fas estás tolo, aínda que aprendas moito. Eu tentei profundar nas cousas a nivel académico, pero é certo que non podo borrar a miña curiosidade.

Acabas de dicir que che interesa a comunicación. Nunha entrevista linlle que por iso estudou tradución, pero máis tarde faltáronlle idiomas e dedicouse á música. Que límites de comunicación atopou ás linguas?

As palabras son moi potentes, tamén bastante fortes. Sempre nos afecta moito o que os demais din de nós e o que ela diche cando estás con alguén. E coa música non sei como, pero paréceme que todo se poetiza un pouco. Con isto non quero dicir que dominei as linguas e agora estou a outro nivel, non son tan vanidoso. No seu día escribín moito, dixen o que tiña que dicir, e xa me pasou o momento de comunicarme así. Agora, coa música descubrín outra linguaxe. Paréceme que non elixín á outra por haberme quedado pequena.

A música non é tan unívoca como a linguaxe?

As palabras teñen un dicionario, e o dicionario diche que esta palabra significa isto. Logo transformámolas, pero normalmente teñen unha base. En canto á música, quen pode dicir que a nota de sol ten un significado concreto? O que di iso é un flipado. Non podes coller a música entre as mans, non podes controlala porque ti non a inventaches.

En calquera caso (lingua) actuou como intérprete en Xenebra, o Consello de Dereitos Humanos da ONU.

Foi unha experiencia moi bonita. Traballei cunha ONG: ILGA coa Asociación Internacional de Gais e Lesbianas. Foi bonito, porque sentín que podía facer algo práctico coa tradución; sempre tiven esa espiña, non me gusta moito volver, pero se vexo que as miñas accións teñen efecto e ademais podo denunciar algunhas situacións… Iso gustoume. Pareceume que estaba a facer algo importante estando alí e falando coa xente.

Como che decidiches por fin a agarrarche á cabeza da música?

Sufrín unha crise existencial: paseino moi mal, non atopei o meu sitio, non sabía o que quería facer na vida. Falei coa miña nai e díxome que tiña que pensar no silencio (son un pouco meditivo), e que debía pensar no que me gustaba cando era pequena, que tiña que volver sobre os meus pasos e ver que podía sacar diso. De feito, de pequenos aínda non hai filtros, e o que tes dentro sácase, a túa personalidade. Por fin deime conta de que de pequeno sempre asubiaba e tocaba o piano e non quería ler as partituras. Cando estaba no conservatorio sempre facía as miñas composicións, e decidín que debía tentar cumprir o meu soño: Presenteime á Berklee College of Music. E colléronme. Din que é a mellor universidade de música moderna. Está en Boston, e logo en Valencia puxeron os masters. Só acollen 30 persoas. Preséntase xente de todo o mundo, e dixen: si elixíronme, será por algo.

Estiven un ano en Valencia e foi un gran empuxón. Desde entón sorprendeume, porque nunca tiven as cousas tan enfocadas; por exemplo, comecei a facer un doutoramento sobre medicamento alternativo e foi moi difícil falar con médicos. Fixen moitas cousas na vida golpeando, facendo fronte aos obstáculos e esta vez, en cambio, despois de aprender en Berkleen, todo foi fácil. Estou moi agradecido.

Os conservatorios non fomentan a creación?

Os conservatorios só queren intérpretes, ademais de intérpretes de elite, o que significa que tes que ser o mellor, non entre os cen, senón entre o cinco mil. Nos conservatorios só dedican a música aos concertos: tes que ser concertista e ademais o mellor. Pero iso xera grandes frustracións, porque hai músicos que teñen algo especial, pero outros, aínda que o tenten, nunca chegarán a iso, e só ven outra alternativa: o ensino.

No conservatorio non se dá música como medio de goce ou de experimentación. E que, temos que traballar a música só para tocar as pezas dos demais nun concerto? A música non é só iso, a música é arte, e a través desa arte desenvolves unha relación, e se eles promovesen un pouco esa calma, se dixesen “estade tranquilos, non tes por que ser intérprete, gozade da música, porque ninguén ten a verdade absoluta”… Pero fan o contrario. Parece que o único que vale é a música intelectual dos concertos, e si non estás aí non es ninguén, pero non é así, a música non é algo privado.

Compós bandas sonoras. Como empezaches a facelo?

É un mundo moi bonito, pero bastante pecho. A aprendizaxe dos berkleen foi un estímulo tremendo, porque achégache unha seriedade. Non é un máster teórico normal, fano á americana, e iso é como traballar de verdade. Os profesores cumprían o rol de director de cine, unha secuencia que che daban para que lle puxeses música. Entón facías a túa proposta e traballabas con eles. E abarcaba todas as seccións: compuñas, orquestrabas (se traballabas cunha orquestra), facías mesturas nos estudos… todo para que logo sexa autónomo. Eu permanecía no laboratorio todos os días, desde o nove da mañá até as dúas da noite, incluso os fins de semana. Era terrible. Se estudas aí saes moi preparado.

Que debe achegar o son á peza audiovisual?

Moitos din que a música ten que axudar á escena, e iso non me gusta moito, o obxectivo da música non é acompañar á escena e si hai un erro na escena é sacar a música do porto (e iso ocorre moitas veces). Para min, a función da música é dar outra forma de expresar os sentimentos. Normalmente, os compositores reciben material sen música: tes unha escena e como persoa sentes cousas ao ver esa escena, e o teu traballo é volver á música. Seguramente o que sentiches ti e o que sentiu o director non é exactamente o mesmo, pero eu creo que é o máis bonito: dar algo diferente á escena.

E como é o seu proceso creativo?

Normalmente estás co director e con el ves a película montada, materia prima bruta. El explícache coas súas palabras que son gustaríalle pór, por iso digo que en certo xeito xogamos o papel de psicólogo. Dinche que queren algo profundo… pero que é a música profunda? Moitos non saben moito de música, pero todos os seres humanos temos sentimentos, así que estás co director e tratas de comprendela. Logo tes a túa comprensión, ves toda a película e esfórzasche en buscar unha cor ou un carácter musical, e con iso empezas a traballar. Empezas a compor, fas probas, envías ao director, dálle mil voltas, e como el é o director, pois… Tentar entender ao director motívame, paréceme un gran desafío.

É difícil traballar?

Hai directores que che gustan e séntesche ben, pero outros entenden a música doutra maneira, e é certo que ás veces che toca facer cousas que non queres facer, non te sentes a gusto, porque o que che están pedindo e o que ves son cousas diferentes, pero tes que facelo… Ao final é un traballo, e ás veces tes que deixar o ego ao carón, e como é a obra do outro, buscar camiños para traballar, aínda que non coincidas. Refírome ás grandes películas: nesas películas hai moita presión, moito diñeiro, moitos anos de traballo… Os directores queren que todo saia ben, e ti tes que axudar niso.

Traballaches no equipo do compositor Pascal Gaigne nas películas Handia, Errementari e Dantza. Como está vostede?

Tiven unha sorte tremenda porque teño a oportunidade de traballar con Pascal. No mundo do cine, a miúdo ves que o máis importante é a túa personalidade e a túa capacidade de comunicación. E creo que por iso arránxomas tan ben con Pascal. En canto á música, gústame moito o que fai, é moi delicado. Ten un mundo moi bonito e unha forma de entender a música: non é un compositor mainstream en absoluto. Gústame porque é moi artesán, di el tamén, non fai cousas para impresionar a ninguén, senón porque sente a necesidade de facer o que fai, non ten outra forma de vivir. E ese carácter e esa calma non se atopan a miúdo no mundo do cine, eu polo menos síntoo: todos os compositores están moi tensos, teñen que traballar rápido e ademais son creativos. No caso de Pascal, hei visto que hai outra forma de traballar no cine, e por iso síntome tan afortunado.

Tamén compuxo música para videoxogos: hai moita diferenza entre o cine e os dous?

Si, moi alto. Para facer unha película necesítanse 2-3 anos, para facer un videoxogo, 7-10 anos. Pensa nunha película, tes que facer unha hora de música, e nos videoxogos, 10 horas… Todo é interactivo, tes que preparar varias cousas para meter unha ou outra segundo o que faga o xogador. Todo ten que estar moi ben pensado, porque a música dos videoxogos non é lineal, non ten un principio e un final.

Gústache este mundo?

Si, ademais a xente que está niso é enorme. O mundo do cine ten un glamour, como é público, e traballar nel introdúceche nese ambiente. Pero os que traballan en videoxogos son programadores, xente moi normal, coa que é moi fácil traballar. Ademais, como normalmente non saben tanto de música e non hai tantos modelos, é un pouco máis aberto. No cine, dinche algúns: gústame moito a banda sonora de Ennio Morricone, fai algo así. Pero teñen orzamento suficiente para facer algo así? E é a película a que dá para facer algo así? Nos videoxogos ninguén cho pide.

En que outro traballo estás?

Traballo moitos documentais, e logo teño os meus propios proxectos, os que creei. Aquí, se non o fas ti, ninguén che chama. Eu teño ideas e trato de levalas a cabo. Creo que o artista sempre ten que traballar nos seus proxectos e seguir creando, sen esperar a que veña alguén a buscalo.