Puxo un título significativo ao primeiro capítulo do libro:A innovación como acto de fe (A innovación como fe). Ás veces
parece que necesitamos innovación por innovación, si ou si, é algo que temos que facer, pero é un concepto bastante buxán, porque que entendemos cando dicimos innovación? Adaptar algo que se facía antes aos recursos actuais e repetir o que xa se inventou utilizando as novas tecnoloxías? A cuestión da tecnoloxía foinos polas mans; a tecnoloxía facilítanos algunhas cousas, pero deberiamos utilizar o sentido común. Si non, estamos pervertiendo a innovación, e por iso digo que a convertemos en relixión: facemos unha fila para escoitar a persoas que falan desde o púlpito, e o mérito desas persoas é que publiquen un libro para contar o fermoso que é a aula, pero abandonaron a aula para dar conferencias e hai unha institución detrás deles que lles apoian. Outra cousa é facer cousas diferentes e novas na aula, e niso os profesores esforzámonos cada día, improvisamos cada día.

Non cre en metodoloxías pedagóxicas definidas.Algunhas das metodoloxías
que están a xurdir gústanme moito, gústame probar cousas novas… pero nun contexto e na súa medida. Non me convencen de que metodoloxía de futuro non se que marabillosa véndese, porque a mesma metodoloxía de partida funciona de forma diferente no centro dunha cidade ou doutra, dun barrio ou doutro. O contexto sociocultural, por exemplo, inflúe. Non hai nada marabilloso, nin sequera que valla o mesmo para todos. Creo que o que os mozos aprendan ou non aprendan depende dunha boa sintonía co grupo de alumnos, da sorte, da adecuación da metodoloxía que estás a levar en cada momento ás necesidades destes alumnos e da adecuación dos alumnos ás necesidades que teñen, de que haxa alumnos que aprendan a metodoloxía da mesma maneira e outros que necesitan máis estar encima. Por iso, máis importante que a metodoloxía é o cociente (número de alumnos por aula), e é imprescindible ter dous profesores en cada aula para poder xestionar a diversidade existente, así como evitar os guetos, que non haxa centros guetos, porque somos xente de todo tipo que formamos o mundo e a rúa.

Cal é a función do profesorado?O
profesor debe acompañar ao alumno no seu proceso de aprendizaxe, nin máis nin menos. Utilizando o método que se queira, o obxectivo debe ser que os alumnos aprendan o que poidan. E cando lle aprendín, quero dicir que ten que aprender de todo, tamén de falsificar estudos, por exemplo, o que queira ser médico terá que aprender a superar os exames para chegar á meta. Que cada un teña a aprendizaxe que necesita para conseguir o que quere ser e que viva mellor que os seus pais. Que os nosos fillos e fillas vivan mellor que nós, que pensen críticamente, que sexan capaces de cambiar a sociedade. Temos que darlles ferramentas para que sobrevivan, vivan o mellor posible e teñan tempo para loitar, só porque o que teña tempo de traballo non loitará, non revolucionará. Voulles a dar contidos, claro, pero se os alumnos me preguntan pola política, respondereilles, é parte da miña función, e que teñan a miña opinión, a doutros profesores, a dos seus pais, a dos seus amigos… e a máis importante, que traballen a súa propia opinión.

Como es ti como profesor?
Jo, non teño ideas, pero ás veces sáenme as cousas ben e outras peor. Improviso moito en clase, segundo vexo, e nese sentido son moi caótico, porque son capaz de cambiar radicalmente o que tiña previsto. Son a antítese do robot docente.

Non gústanche os profesores e as estrelas, pero máis dun dirá que necesitamos tamén teóricos da educación.
Si, son necesarias as investigacións educativas e a presenza dos autores no centro para ver que se coce, para compartir opinións e experiencias entre uns e outros, pero non necesitamos aos que viven botando eslóganes. E ouza, non me parece mal, non vou xulgar a quen queira vivir así, pero me parece perigoso que a xente pense que os discursos inútiles desas persoas son máis importantes que os que din os profesores que están todos os días en clase. Preocúpame que os pais e a sociedade tomen a algúns personaxes como referentes e fagan máis caso que ao profesor dos seus fillos; que creamos que é a aula, pero non é a aula. Estamos a converter a educación nun espectáculo que se mestura con eventos e premios promovidos por empresas e bancos. A min tamén me dixeron, non pense, por que non participo nun ou outro para facer fronte aos discursos de varios personaxes mediatizados. Pero me pregunto, que merece a pena máis, o que vou dicir aquí ou dedicar ese tempo á miña clase? Á fin e ao cabo, non me preocupa especialmente a falta de xente crítica nos medios, preocúpame máis a falta de xente crítica nas comisións de educación, na administración… Nos espazos de decisión.

Mencionou ás empresas e aos bancos. As entidades privadas están cada vez máis involucradas no mercado educativo. As
macroorganizaciones privadas teñen sempre o obxectivo de gañar diñeiro e, por tanto, mentres haxa negocio na educación seguirán alí. Que dous negocios de alto rendemento seguen sen explotar? Educación e saúde, e estamos a ver o que está a pasar nestes dous sectores: privatización, participación de axentes externos, subcontratación de servizos… O PISA non é máis que un exemplo: os autores do estudo só teñen datos económicos na cabeza e non impórtalles nada a aprendizaxe dos nosos mozos. Ademais, trátase de exames ilegais, xa que a PISA faise nos centros educativos sen ningún tipo de norma garantida e pagando diñeiro público. E estamos a falar de moito diñeiro, é surrealista. É lexítimo que a empresa privada queira facer negocio, pero a educación pública debería estar ben protexida fronte a esas influencias neoliberais. O que pasa é que a escola pública molesta aos políticos e ábrelles as portas ás empresas. Imaxínache se a Administración di: “a partir de agora, deixamos os libros de texto das editoriais e editaremos o material nós mesmos, e cada ano repartirémolo fotocopiando entre os alumnos”. No seu lugar, concédense subvencións para libros de texto, a quen lle interesa?

Para reivindicar a innovación, di no libro que o concepto de “escola tradicional” utilízase moito e que se ofrece unha visión chea de tópicos que non se corresponden coas aulas actuais.
Á fin e ao cabo, non hai un único modelo educativo, senón tantos modelos como profesores. Hai boas tradicións e malas tradicións, e por exemplo considérase á clase maxistral como modelo negativo da escola tradicional, unilateral e pasiva, pero se pode facer de moitas maneiras a clase maxistral, e todo o mundo non sabe dar unha boa clase maxistral, que sexa capaz de captar a atención de todos, que intercala exemplos e garanta a participación dos alumnos… Outra cousa é o que nos venden cando se di “clase maxistral” e o que nos vén á cabeza. Eu sobre todo vexo ao redor a profesores que están de acordo cos tempos, dinámicos. Devandito isto, por suposto que hai malas prácticas que hai que obviar. Por exemplo, a política de portas pechas (pensar que a aula é algo propio e persoal), non falar de metodoloxías educativas en reunións de traballo, dinámica de materias illadas…

Outro tópico: os alumnos antes eran máis disciplinados.Poida que
eu estudase nun instituto anormal, pero na miña época as ameazas de bomba eran habituais, fumar no recreo, facer pintadas nos baños… Hoxe en día eu non vexo pintadas, os baños están limpos e os profesores parécenos un controlador absoluto, que vixiamos todo para que non pase nada. Pero os mozos de hoxe non son máis indisciplinados que os de antes. De acordo, os mozos que antes abandonaban a escola a partir de certa idade agora están nas aulas da ESO, e non na rúa, ou os que antes segregaban agora poden estar en clase, pero prefiro telos en clase que na rúa. Creo que creamos unha sociedade que ten medo, que manipulamos a realidade, pero os datos indican que a sociedade actual non é máis violenta que a de antes. O que cambiou é a percepción e a necesidade de controlar todo.

Tes un blog, pero dixeches que en Internet non hai un debate real e profundo sobre a educación.
Internet non reflicte a día a día da aula; reflicte o que é “vendible”, o resultado positivo de proxectos fermosos e apaixonantes, pero deixando ao carón as dificultades e erros que houbo no camiño. No blog intento promover o debate, pero é certo que falta un debate serio. De todos os xeitos, as redes sociais non son un lugar de debate serio, o problema é que nos centros a miúdo boto de menos debates pedagóxicos profundos.