Hai uns anos, no estudo Garate de Andoain, Kaki Arkarazo lanzoulles a proposta: Estivera en Cuba hai uns meses con Amparanoia, e si ía cun grupo vasco, os de Audience parecíanlle os máis axeitados. Despois dos cambios que o grupo sufriu en 2016, querían facer algo especial e reviviron a idea de estar hibernando.

As once cancións que compoñen Illa foron gravadas nos estudos Abdala, creados por Silvio Rodríguez en abril de 2017. Os músicos locais han dado un toque especial á obra, pero non fixeron un disco latino. O rock de Audience é libre, con sabores cubanos.

“Dixemos moitas veces que non queremos ir alí a facer un disco de turistas”, di Ager Insunza. Reuníronse con grandes músicos cubanos e quixeron facer unha mestura: uns movéndose ao rock e outros a ritmos máis latinos, dando unha mestura entre os dous.

A pesar de que é máis destacado en tres cancións, Yaroldi abreu meteu percusións en case todas as cancións, dando un toque especial ás pezas. O xogo de trompeta Alejandro Delgado constrúe momentos doces de vibrato nas cancións Egun dá Bayamon e Egunsentia Habanan. O cantante Osanay Martínez propuxo varias adaptacións dO tres, o quinto e o tumbao, e ao ser o primeiro receptor, gravou a voz tal e como soara. Tiveron que facer un pouco máis de traballo coa sección de corda para cadrar todo, pero hai arranxos tan delicados como belos, sobre todo na canción Nork jakin. “Parece Eleanor Rigby dos Beatles”, di Gaizka Insunza.

Para Rubén Garate foi unha experiencia incrible. “Viño Delgado, botouse no sofá da cabina sen quitarse as lentes de sol e escoitou as cancións. De súpeto entrou na habitación sen dicir nada e gravou dúas cancións en dous osos. O mesmo Kaki dicía que durante anos non fixo este tipo de gravacións”.

Foron a Cuba, entre outras cousas, para fuxir da zona de confort, e alí atopáronse con músicos formados no socialismo que teñen “unha forma de vivir a cultura moi diferente”. “É difícil atopar a músicos dese nivel”, explica Ager Insunza, ao falar de “as virtudes e miserias do socialismo”.

De feito, detectouse unha escaseza de material. Aquí están afeitos ter no estudo dez amplificadores e a guitarra que queiran. Alí contentábanse con dúas amplas e dúas guitarras, é dicir, co que había. Cambiar as cordas da guitarra tamén é un luxo na illa: “Vostede o que é, é un capitalista”, díxolle un guitarrista que traballou con eles por cambiar as cordas antes de que rompesen. “Esta situación axudounos a desenvolver a música doutra maneira e percíbese no son”. Ademais da experiencia musical, todos os compoñentes do grupo falaron sobre o binario.

Pero no proceso non todo foi fácil. Ager Insunza recoñeceu que o avión que regresaba de Cuba sufriu unha especie de crise. “Non sabiamos como organizariamos o material, estivemos a piques de sacar dous discos”. Segundo Garate, “ao final expómonos o disco como unha viaxe. Audience comeza a preparar a terra. Na cuarta aparece a trompeta e tras ela están as tres cancións máis latinas; e a continuación, o disco vai de novo ao rock. Así que empeza Audience, vaise a Cuba e volve. Ese é o sentido do disco”.

Gaizka Insunza teno moi claro: “Cando falamos e adoptamos un discurso, tómase coherencia e o público pensa que todo estaba pensado desde hai moito tempo. Pero todo ocorre no proceso. Na véspera do estudo decidimos introducir dúas novas cancións que son claves no disco”.

Preguntados por si profundarán nos ritmos latinos de face ao futuro, téñeno claro: “Temos que fuxir desa marca. Fixemos un pequeno experimento, pero non somos parte dese mundo. A próxima vez non sabemos o que imos facer, pero Illa aínda ten moito que achegar. Na industria parece que dous meses despois de sacar un disco esquécese e tes que ofrecer algo máis. Pero nós levamos 20 anos, facendo as cousas doutra maneira, pensando e gravando discos como antes. Pedimos compromiso á xente. Quizá imos en contra do mercado, pero merece a pena”.

Con esta sétima referencia obtida en Bidehuts, son os grupos que máis traballos obtiveron no selo. Aúna modelos de comprensión musical: “Proxectos como nós –di Gaizka Insunza–, que non miran ao mercado, senón á música, á creación… só teñen límites. Pero para nós a vida é unha proba. Ademais, eu creo que o maior compromiso que pode ter coa sociedade é facer a música que hoxe facemos nós. O máis revolucionario que podes facer é facelo tal e como o facemos, facer música que che gusta durante 20 anos e seguir, aínda que o mercado non fágache caso. Fai o que queiras, sen facer caso ao mercado”.

Audience é un grupo vasco que canta en inglés. Ion Andoni do amo, no seu libro Party and Borroka, sinala que o inglés é unha máscara para eles, unha distancia para dicir o que non dirían en eúscaro. Gaizka Insunza reafirma: “Ao subir ao escenario estamos a facer un teatro e a min axúdame a meterme nese papel. Con todo, trátase dunha elección estética realizada case de forma involuntaria. Polos nosos referentes si, pero tamén polo son”. “Eu non coñezo a ningún grupo máis euskaldun, porque o seu día a día o fan só en eúscaro”, di o técnico Igor Ertzilla.

Quizá tamén á hora de definir a música vasca deberiamos mirar pola parte traseira do escenario, o que pasa aí abaixo. De onde, para que se canta. E quen escoita e para que. Audience saca aos oíntes vascos da zona de confort e lévalles a descubrir novos espazos. E quizá sexa máis interesante para a cultura vasca a música que nos saca dese confort, traballada, recibida, arriscada e honesta, que unha música de plástico, aínda que sexa en eúscaro.