O Título de Parágrafo do artigo é o seguinte: Cando Euskaltzaindia converteu o pene nun problema lingüístico. Publicado en ARGIA polo xornalista Axier López. Comezaba así: “Hai dous meses naceu Lur. Aínda que aínda non tiña un nome oficial, Lur foi a cabeza antes e despois de saír a este mundo. Durante o embarazo non quixemos saber nada do seu intervalo. Ademais de que a forma dos xenitais parecésenos unha cuestión secundaria, non queriamos condicionarnos a nós mesmos nin á nosa contorna con clichés propios dun xénero determinado”. É dicir, contou a vía crucis que vivira para enterrar no rexistro civil a un neno nado con pene.

En cumprimento da Lei do Rexistro Civil Español, Euskaltzaindia estableceu a partir de 2001 unha distinción nos nomes por sexo que o persoal do Rexistro Civil dos pobos consulta si a denominación elixida polos seus pais parécelles estraña. Si no nomenclátor indícase que Iraitz é un nome de mozo, aos pais custaralles porlle ese nome ao neno nado co aludo.

A Academia da Lingua Vasca-Euskaltzaindia respondeu que non participa en debates políticos, que non fai máis que cumprir a lei, que non é un gran problema e que a xente se queixou moi pouco. Parece que a xente que hoxe se queixa non é tan pouca, xa que o pasado mes de xaneiro Euskaltzaindia solicitará ao Ministerio de Xustiza que sexa máis flexible co nomenclátor vasco e teña en conta as características propias do eúscaro.

Hai dúas semanas tivemos noticia da morte de Ekai. O mozo transexual de Ondarroa suicidouse aos 16 anos de idade. Segundo a Asociación Chrysallis, Ekai tivo que loitar polas excesivas batallas para un adolescente no seu día a día: A loita polo cambio de nome no rexistro, a loita por recibir o tratamento hormonal que nunca chegara na “unidade de xénero” de Cruzamentos, a loita por conseguir unha sesión formativa no instituto que non se fixo para comprender a súa realidade e por tanto respectala…

Precisamente, a semana pasada, a Asociación Chrysallis solicitou no Parlamento vasco unha adaptación da lei de transexualidad para acabar coas súas patoloxías. O proceso de obtención de hormonas é lento, xa que tanto os adolescentes como os adultos necesitan un diagnóstico previo de disforia de xénero. Tamén reclamaron o desenvolvemento de protocolos de atención axeitada á transexualidad no sistema educativo vasco. Dous dos combates que ensombrecieron a vida de Ekai. Terceiro, problemas para cambiar o nome.

Por iso acordeime do Nomenclátor. Non se trata só de recoñecer que ten características propias do eúscaro (unha tradición mixta de nomes como Lur ou Hodei), senón de entender que a propia lei do Rexistro Civil español é transfóbica. Entre os nomes prohibidos pola lei atópase “os que haxa confusa a identificación e os que induzan no seu conxunto a erro en canto ao sexo”. Esta sociedade binarista ve a dificultade de identificar o sexo das persoas como unha ameaza. A ambigüidade sexual parece perigosa, un atentado para a paz social.

“Deberiamos repensar a tiranía do dualismo. Eu falei de pedagoxía da diversidade”, dixo o investigador Dau García Dauder nunha entrevista publicada en ARGIA. A lema das concentracións organizadas en homenaxe a EKAI foi “Non foi un suicidio, senón un asasinato”, xa que foi a transfobia a que quitou a Ekai o afán de vivir.

A explicación de Axier López expresaba o seu desexo de someter a xuízo a tiranía do dualismo, pero topouse co duro muro da transfobia institucional. O mesmo muro que matou a Ekai.