Cal é o teu traballo na empresa Acciona?

Levo cinco anos traballando no centro de control. Desde alí contrólanse unhas 400 estacións de enerxía renovable, cunha fonte de enerxía de 14 Gigabytes. Nesta sección traballamos case 80 persoas e eu estou no equipo que se encarga da seguridade do sistema. Fixen o posgrao de ciberseguridad hai dous anos e a miña especialidade é xestionar sistemas de control para a industria. Os problemas que se poidan producir neste ámbito poden afectar á actividade dunha fábrica, a unha central de electricidade ou ao funcionamento dos semáforos. As consecuencias poden ser moi graves para as persoas. Nós até agora, afortunadamente, non tivemos sorpresas.

Que é esa viaxe á Antártida?

Trátase dunha expedición que pon fin a un ano de formación, dentro do proxecto Homeward Bound. Esta iniciativa naceu hai dous anos co obxectivo de chegar aos dez anos. Cada ano son 80 as mulleres elixidas polo STEM (ciencia, tecnoloxía, enxeñaría e matemáticas). Trátase dunha rede cuxo obxectivo é que dentro de dez anos 1.000 mulleres sexan ben preparadas no mundo para ocupar postos de responsabilidade nas zonas onde se toman decisións sobre o cambio climático.

A deste ano é a segunda edición. A idea xurdiu en Australia. Unha científica, Jessica Melbourne Thomas, e unha adestradora, Fabian Dattner, uníronse para pór en valor o traballo das mulleres. Os datos solicitados en varios estudos relevantes mostraron que os grupos de traballo con paridade de xénero obteñen uns resultados que superan nun 50% aos grupos maioritarios de homes. As dúas mulleres déronse conta de que estamos a perder a loita polo cambio climático e que sería beneficioso aplicar a estratexia da paridade.

Por que funcionan mellor os grupos igualitarios?

Nestes estudos constátase que as mulleres podemos achegar solucións diferentes aos problemas a través da nosa creatividade e a nosa experiencia. É moi grave desperdiciar todo o talento das mulleres. Moitas veces pregunteime que pasou con todo ese talento que non se aproveitou durante séculos.

Está claro que as mulleres temos outros puntos de vista, porque temos outras experiencias vitais. Ao facer fronte a problemas, por exemplo, podemos atopar solucións que até agora non foron habituais. En xeral, somos mellores á hora de traballar en equipo. Ás veces a mellor solución non vén porque vostede ten un coñecemento técnico moi alto, senón porque ademais diso ten que ter en conta moitas outras cousas: o valor do traballo en común, as emocións que provocan as decisións tomadas, as consecuencias que ten para outras persoas, por exemplo. Debemos aproveitar todos os talentos e habilidades das mulleres na loita polo cambio climático que estamos a perder. O que está en xogo non é a supervivencia de mulleres, homes ou pingüíns, senón de todos, de todo o planeta.

Como che decataches deste proxecto?

A maioría das mulleres que participan este ano xa coñecen a alguén do ano anterior, pero eu decateime diso a través dun programa de radio. Carne crúa é un programa moi interesante, xa que dá un tratamento excepcional tanto aos temas de xénero como aos de ciencia. O cambio climático e o xénero foron os meus principais campos de loita de sempre e nesta iniciativa ambos coinciden. Pensei que non tiña o perfil que querían, porque a maioría eran investigadores científicos, pero, con todo, enviei a proposta no último momento e aceptáronme.

Na presentación do proxecto os promotores expuxeron unha idea moi bonita. Nun vídeo, preguntábanlles a mozas e mulleres que farían si a súa nai estivese enferma, e iso uníano á Nai Terra e aos estragos que estamos a facer. Foi moi emocionante.

En febreiro do ano pasado iniciouse o período de formación. Ao longo do ano traballamos en grupos, en colaboración con amigos e amigas de diferentes partes do mundo. Lemos unha chea de documentación e traballamos sobre tres temas principais: o liderado, a estratexia e a visibilidade das mulleres. Foi un traballo moi intenso. Duro, pero moi bonito.

Que tedes que facer durante a expedición?

É unha viaxe de catro semanas. Saída o 13 de febreiro e volta o 13 de marzo. Tomaremos o barco en Arxentina e durante dous días cruzaremos o estreito de Drake. Dixéronnos que é como viaxar mil quilómetros na lavadora. Terrible. Dixéronnos que teremos que tomar un medicamento bastante máis duro que a biodramina para poder resistir. Despois visitaremos as estacións científicas. Non é unha expedición deportiva, son visitas científicas. Coñeceremos as estacións de Rusia, Estados Unidos, Gran Bretaña, China e Arxentina. A Antártida é unha especie de laboratorio xigante, ideal para analizar as consecuencias do quecemento global. Trátase da maior reserva de auga do planeta e non hai outros factores que poidan producir contaminacións ou distorsiones.

Como che axudou a empresa Acciona neste proxecto?

Para participar na iniciativa hai que pagar 16.000 dólares, a metade do custo real da iniciativa. Acciona Enerxía asumiu este gasto porque a filosofía do proxecto é coherente cos obxectivos da empresa. Ademais, tiña que pagar os seguros, as viaxes e o material do meu peto, pero en decembro a marca Acciona decidiu crear Acciona Team cos participantes da expedición. Axudounos a conseguir o equipamento e puxo o que lle faltaba para pagar aos demais participantes. Ademais, as empresas de Ternua e Lorpen déronnos un gran material e teño que darlles as grazas, por suposto.

Que lle parece a actitude do presidente de Estados Unidos, Trump, que nega o cambio climático?

Cada vez hai menos escépticos. Algúns compañeiros din que temos que convencer á xente, pero eu creo que iso xa non é necesario. Os que queren crer creen e os que non queren non. Eu xa non fago pedagoxía, senón propaganda.

As consecuencias do cambio son evidentes. Nas emisións de CO2 dos últimos 50 anos hai un gran auxe que nunca existiu antes. A desertificación, as choivas, as inundacións, as secas cada vez máis terribles, a expansión dunha chea de especies invasoras e a destrución total de moitos ecosistemas… As consecuencias son irreversibles e por iso agora é o momento de cambiar as nosas formas de actuar para que non se escape máis das mans. Perdéronse moitas cousas e non ímolas a recuperar nunca.

Por exemplo?

Zonas desérticas, por exemplo. En China, nos últimos 50 anos, o deserto creceu en 25.000 quilómetros cadrados. O 80% da superficie da Península Ibérica está en risco de ser desmantelada, segundo un informe do Ministerio de Medio Ambiente do Estado español de 2016. Recuperar as antigas choivas é moi difícil, por non dicir imposible.

E na Antártida?

A principal consecuencia do quecemento global é a fusión das paredes de xeo. Os glaciario tamén están a desaparecer. Si desaparecese o xeo, podería cambiar a topografía do mundo, xa que algúns fragmentos de terra quedarían mergullados e outros se volverían moi cálidos. A subida do nivel do mar está a ser preocupante, as correntes de aire e mar son diferentes, os ecosistemas mariños cambian e todos sufrimos as consecuencias.

E aquí, no País Vasco?

Aquí os veráns son máis longos, temos fortes secas e as especies invasoras multiplicáronse. Un dos invasores é a Pampa ou Pampa (Cortaderia selloana). Esta herba alta, orixinaria de Sudamérica, habita en Panpa e na Patagonia, e cada vez é máis visible na costa de Euskal Herria. Afecto a moitas plantas autóctonas.
Por que hai tan poucas mulleres en ciencia e tecnoloxía?

As mulleres sempre foron invisibles nestes campos e hoxe en día seguimos igual. Por exemplo, os expertos que aparecen nos medios de comunicación son case todos homes. Nos libros de texto tamén aparecen moi poucos. Só o 3% dos Premios Nobel foron para mulleres en ciencia. Por todo iso, existe unha falta de referentes tremenda que repercute directamente nas mozas á hora de elixir os estudos. A miúdo fan crer ás mozas que son peores en ciencia e matemáticas. A realidade non é así. Aí están os resultados e as notas mostrando o contrario.

Doutra banda, a carreira da ciencia e a tecnoloxía é moi dura. Publicar ou morrer “Publish or perish” dise para indicar que tes que estar continuamente informando das túas investigacións e non é compatible coa maternidade. Moitas mulleres abandonan a competencia profesional e moitas outras deixan de ser nais até conseguir un bo lugar no traballo. Na universidade hai moitas mulleres, sobre todo en graos como a bioloxía, pero logo non chegan a postos de responsabilidade.

Hai grandes gretas, e a máis grande é a que produce o coidado. Para que as mulleres poidan ir á Antártida, os homes teñen que levar aos seus fillos ao médico, xogar a cartas co seu avó, ir comprar e lavar a roupa. Mentres non se compartan os coidados e as tarefas domésticas é imposible que as mulleres teñamos as mesmas oportunidades no noso desenvolvemento profesional.

No mundo empresarial, por exemplo, no que estou eu, que un home teña un fillo é unha cousa boa para a empresa, porque iso significa que a súa situación persoal será máis estable, que non vaia onde vaia, que estará centrada na empresa. Pola contra, cando unha muller ten un fillo o problema é que agora cambian as súas preferencias, non sempre se pode estar libre, vaise a ver máis confusa, ten que saír do traballo moitas veces… Todas esas brechas, e as que están de salario, ata que non desaparezan as mulleres temos un futuro difícil.

Solución?

Cambiar a todos os niveis. Os homes deben ser conscientes de que deben perder os seus privilexios e as empresas deben tomar algunhas medidas para lograr a compatibilidade real. Necesítanse leis axeitadas a nivel de goberno para promover o desenvolvemento profesional das mulleres. Un colega de proxectos de Estados Unidos dicíame que nalgúns congresos hai servizos para coidar aos nenos, para que ninguén quede en casa por esa razón. E nalgúns casos haberá que facer unha discriminación positiva a favor das mulleres.

Sería diferente o mundo igualitario?

Eu creo que si. Sería moito máis tranquilo. Moito menos haberá problemas de guerra, odio e fronteira. Sen dúbida, habería máis cooperación e máis comunicación.