“O meu camelo podía vir as 24 horas do día, o sete días da semana. Eu era o mellor cliente. Envioume unha mensaxe cando estaba en rehabilitación, tiña máis material”. O Dealer ofreceulle un prezo máis barato, pensando que volvería caer, pero Nan Goldin sacou forzas para rexeitarse, consciente de que si non rompía a cadea da droga tiña unha vida de pouco tempo.

Goldin converteuse nun recoñecido fotógrafo nos ambientes alternativos de Nova York dos anos 70 e 80. Foi entón cando tivo que facer a súa primeira rehabilitación para limparse dos estupefacientes máis habituais da época. Os monos que sofre hoxe foron provocados por empresarios e médicos amantes da orde, segundo contou á xornalista Joanna Walters.

En 2014, un médico de Berlín recomendoulle a OxyContin para aliviar a tendinite da boneca esquerda. “Por primeira vez me recetaron 40 miligramos e causoume náuseas, fraqueza. Pero co tempo, necesitaba 450 mg ao día”. De cando en vez, mesmo esnifaba a pílula convertida en po. De regreso a Nova York, cando os médicos lle negaron a receita, foise ao mercado negro, buscando a OxyContin, pero tamén outras drogas máis baratas, cando estaba en aprietos de diñeiro.

Abandonado en marzo do ano pasado o centro de rehabilitación de Massachusetts, comezou a buscar información sobre OxyContini e deuse conta de que este medicamento é o principal responsable da crise de opiáceos que se estendeu en EE. A nova epidemia de drogas en Estados Unidos xa causou máis de 200.000 mortos a mans das súas parellas.

Pero Goldin, que sempre se moveu no mundo da arte, soubo algo máis grave: A compañía Purdue, que conseguiu imporse entre médicos e xente mediante as estratexias de mercadotecnia máis desapiadadas de OxyContin, é da familia Sackler, de Nova York a Londres, dos filántropos Sackler, patrocinadores das seccións máis prestixiosas no Guggenheim, o MET e outros templos da arte. “Non sei como poden vivir dentro da súa pel”.

O pasado mes de outubro, Patrick Radden Keef, no diario The New Yorker, dedicou un profundo dossier á familia Sackler: “A familia construíu un imperio de dor”. Título segundo: “A Dinastía Sackler xerou miles de millóns de beneficios coa mercadotecnia desapiadada do seu analxésico... e sometido a millóns de drogas”.

Arthur, Mortimer e Raymond Sackler –o tres falecidos o ano pasado–, médicos e empresarios acapararon unha das maiores fortunas da EE.UU., 13.000 millóns de dólares en Forbes, un tesouro superior ao de Rockefeller. “Os Sackler foron entrevistados con frecuencia sobre os seus traballos filantrópicos, pero publicamente de cando en cando falaron do negocio que enriquecera: Purdue Pharma, da familia do tres, que desenvolveu o analxésico OxyContin en 1995”.

Todo o establishment no medicamento deu a calorosa benvida a OxyContini, considerando que era un medicamento excelente para os pacientes con dores medias e severas, debido a que conservaba as súas facultades narcóticas aos poucos estendéndoas. Ademais, daríalle a Purdue uns beneficios duns 35.000 millóns de euros.

A molécula de OxyContini é oxykodona, o curmán da heroína dúas veces máis forte que a química e a morfina. No pasado, os médicos apenas recomendaban opiáceos –drogas sintéticas derivadas do opio– si non eran para grandes dores de cancro ou para os límites da morte, xa que estes fármacos causan dependencia. Ademais de médicos, a clave dos Sackler, formados en mercadotecnia desde moza, foi tentar superar a desconfianza dos doutores.

E a epidemia estendeuse polas farmacias

A compañía Purdue tentou cambiar os hábitos dos médicos coa campaña de mercadotecnia para comercializar OxyContin. Comprou famosos expertos para que suxerisen con estudos realizados que o novo fármaco non só aliviaba as dores de moitas clases, senón que non producía problemas de adicción, senón que nos estudos anteriores esaxerábase a capacidade de dominación dos opiáceos.

Millóns de pacientes agradecerían a mellora da calidade de vida de OxyContini, pero moitos outros se atopaban tan encadeados que mesmo nos intervalos entre doses e doses sufrían unha forte abstinencia.

O lanzamento de OxyContin non tardou en dar a coñecer as noticias alarmantes, xa que en moitos lugares multiplicábanse os malos usos do medicamento. Como os médicos rezaban cada vez máis síntomas, algúns enfermos empezaron a vender as súas pastillas no mercado negro. A inversa facíase cada vez máis frecuente cando, despois de caer en mans de OxyContin, non podía obtela, recorríase a outros opiáceos, á heroína.

Aínda que para 2003 a Axencia Antidroga DEA denunciou que a mercadotecnia coa farmacia de Purdu estaba na base da nova epidemia, non houbo maneira de frear a inundación, tanto está estendido entre os pacientes como entre os médicos o vínculo co narcótico de moda. Nos cálculos da Sociedade Americana de Medicamento para as Adiccións, catro de cada cinco persoas que hoxe consomen heroína comezaron con analxésicos administrados polos médicos.

E a matanza continúa. Hoxe en día alí morren 145 persoas por sobredoses de opiáceos, un total de 200.000 mortes en cálculos oficiais. Dos opiáceos penden 2,4 millóns de norteamericanos.

O mercado dos opiáceos cambia constantemente.Segundo explicou Maxime Robin, de Le Monde Diplomatique, nos últimos anos predominaron os opiáceos totalmente sintéticos, o fentanilo e o Carfentanilo. Traídas de China a un prezo moito máis barato, porque se producen en laboratorios sen necesidade de sementar nin cultivar planta algunha, son moito máis fortes que a heroína ou a morfina mesma: con dicir que tres miligramos de Fentanyl son suficientes para matar a un ser humano... A maioría dos últimos casos de sobredoses refírense a eles, entre eles o de Prince, cantante, e, segundo comunicou recentemente a súa familia, o de Tom Petti, que partían, non por casualidade, de OxyContini, recetada polo médico.

En 2003 Barry Meier denunciou o tema “Analxésico: A secuela da adicción e a morte dun ‘medicamento marabilloso’”. 15 anos despois, en Estados Unidos está na fala da xente a crise OxyContin, que tamén vai ter algunha réplica en Europa. Non será a última, xa que a industria farmacéutica segue coa mesma técnica creando e vendendo novos fármacos: se os investigadores e médicos comprados polas compañías así o recomendan, os cidadáns aceptan a cegas os remedios máis novos e máis caros.