Unha edición actualizada
O último en debullar foi Pierre Topet, a.k. Joanak joan, de Jon Etxaide. Hoxe traemos a Pierre Topet, a.k. A obra do poeta Etxahun, que nos servirá para entender a súa vida. No prólogo Xipri Arbelbide di: “Si non tivese esas cancións, ninguén soubese que era Etxahun”. Tamén é consciente de que Etxahun vai “ao trote da miña vida”. Por exemplo na serie titulada “O canto da vida”, na que se ventilan corenta e nove estrofas, ano tras ano, o primeiros corenta e oito anos da vida de Etxahun.Unha
vida, por outra banda, chea de sufrimento – foi a sorte de “Etxahon’en aiphatü, / Mündian gütik diá haboro sofritü”–. Desde o seu nacemento –“Aitetamer beininzan haurreti hügüntü” –: tivo que sufrir bullying, arrebatáronlle o premugo, perdeu bens, prohibíronlle continuar coa muller que amaba, obrigáronlle a casar con outra muller, a esposa embarcouse co barrio até facerse un bastardo. En consecuencia, malos tratos, estancias en prisión, xuízos durante toda a vida. E algún intento de suicidio: “Púxenme na Hülla a facerme enfermar”.
En Etxahu, por tanto, digamos poeta romántico, non quizais desde un punto de vista teórico, pero si inevitablemente na práctica, xa que levou aos textos unha vida tan desastrosa. Eloxio do eu individual, si quérese literatura do “Eu”, pero antes de 1850, na primeira metade do século XIX. Non só: tamén crónica negra –“Que a vida llo debe á persoa / Que tamén a debe, orhit hadi”–, crónica amarela –“Os nenos chámanme pai”-, temas sociais –por exemplo a emigración: “Montebidorat márchanse moito”, ou ben o compromiso político –até pedir o voto: “O Musde Chahori era a compañeira dos books”.
Piarra Topet en Etxahun. Como complemento á biografía 1786-1862, esta colección de versos contén supostamente textos orixinais en suletino (que non se recollen tal e como escribiu Etxahun) e supostamente sumados (que moitas veces se entenden mellor as versións que se din en suletino), todos eles elaborados por Xipri Arbelbide, pareceume un pouco vistoso. Na rede tamén hai textos de Etxahun. Pero creo que o lector do século XXI merece unha edición actualizada, contemporánea, a saber crítica, que lle faga gozar dos versos de Etxahun. n
Paraugas vermello
Lutxo Egia
Susa, 2024
Baixo o asfalto, flor
Texto: Ilustracións Mónica
Rodríguez: Rocío Araya
Tradución: Itziar Ultzurrun
A fin de contos, 2025
Rebelións do sangue. Corpo, política e afectos
Miren Guilló
UPV, 2024
A UPV/EHU publicou un novo ensaio da antropóloga Miren Guilló publicado por Edurne Azkarate. O título principal é a... [+]
Zero. Transhumanismoa ate-joka erdi aro berrian
Aitor Zuberogoitia
Jakin, 2024
-----------------------------------------------------------
Hasieran saiakera filosofiko-soziologikoa espero nuen, baina ez da hori liburu honetan aurkitu dudan bakarra. Izan ere, biografia... [+]
Ihes plana
Agustín Ferrer Casas
Itzulpena: Miel A. Elustondo
Harriet, 2024
---------------------------------------------------------
1936ko azaroaren 16an Kondor legioko hegazkinek Madrilgo zenbait museori egin zieten eraso. Eta horixe bera da liburu honetara... [+]
Etxe bat norberarena
Yolanda Arrieta
Alberdania, 2024
Gogotsu heldu diot irakurketari. Yolanda Arrietaren obra aski ezaguna zait eta iragan maiatzean argitaratu zuen proposamen honetan murgiltzeko tartea izan dut,... [+]
Rosvita. Teatro-lanak
Enara San Juan Manso
UEU / EHU, 2024
Enara San Juanek UEUrekin latinetik euskarara ekarri ditu X. mendeko moja alemana zen Rosvitaren teatro-lanak. Gandersheimeko abadian bizi zen idazlea zen... [+]
Idazketa labana bat da
Annie Ernaux
Itzulpena: Leire Lakasta
Katakrak, 2024
Os segundos decisivos
Manu López Gaseni
Elkar, 2024
--------------------------------------------------
Empezas a ler esta breve novela e séntesche atrapado, e niso ten que ver o ritmo vivo e rápido que puxo o escritor. Nas primeiras dez páxinas cóntase ao mozo de 16... [+]
Dragoiak eguzkia IRENTSI zuenekoa
Aksinja Kermauner
Alberdania, 2024
-------------------------------------------------------
Hamarnaka liburu idatzi ditu Aksinja Kermauner idazle esloveniarrak. Euskaraz plazaratutako lehenengoa dugu hau, Patxi Zubizarretak itzulia eta... [+]
Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain
Erein, 2024
----------------------------------------------------
Izenburuak eta azaleko irudiak (Puntobobo, artile-mataza eta trapuzko panpina) osasun mentala, puntua egitea eta haurtzaroa iradokiko dizkigute, baina adabaki gehiago... [+]
O mar chea ouro de
Dani Martirena
Imaxes: Ana Ibañez
Txalaparta, 2022
--------------------------------------------
O lector que se penetre neste libro terá moitas sensacións. Chama a atención a cor ouro e a blancura das letras da superficie, cun pouco de azul na... [+]
Migrantes
Issa watanabe
Editorial 1545, 2024
-------------------------------------------
A editorial 1545, á que non coñecía, traduciu e publicado en 2024 o libro Migracións de Issa Watanabe. Narra o proceso migratorio que leva a cabo un grupo de animais e móstranos... [+]
UN SINXELO DETALLE
Adania Shibli
Tradución: Aitor Blanco Leoz
Igela, 2024
----------------------------------------------
Durante estes días, un soldado israelí bombardea con drones a hospitais, escolas, campos de refuxiados palestinos coma se tratásese dun... [+]
Fun Home. Unha tráxica historia
familiar Alison Bechdel
Txalaparta, 2024
---------------------------------------------
Fun Home. Alison Bechdel é coñecido pola primeira publicación da novela gráfica Unha tráxica historia familiar (2006), aínda que el mesmo... [+]