A expresión máis exitosa dos medios de comunicación na Transición: “Hoxe, día de eleccións, a gran festa da democracia”. Como era un novo exercicio para encher as urnas tras o franquismo, a posibilidade de votar converteuse en algo similar ás grandes festas.

De aí a beatificación das urnas até convertelas na icona suprema da democracia. Co paso do tempo, a icona hase difuminado: todo o que se fai con frecuencia perde o seu brillo.

Con todo, cada vez que se fai referencia ao referendo, sentimos unha emoción esquecida, coma se a festa da democracia resucitase en nós. Nos últimos tempos, ademais, derrotouse a expresión “queremos decidilo todo”, na convicción de que calquera iniciativa pública farase plenamente lícita a través dunha votación, coma se estivese tocada pola maxia.

Para saber si temos razón… organizemos un cuestionario! Si o resultado non coincide co noso programa electoral, pois, en fin, somos libres de non cumprir co prometido na campaña, “porque o pobo falou” (porque ademais nós démoslle a palabra). Doutra banda, si o referendo sae ao noso favor, podemos tomar a decisión con tranquilidade, respectando a palabra do pobo. A consulta popular, por tanto, é unha fórmula máxica.

Recentemente, o Concello de Burlada, co apoio do 5,7% do censo, convocou unha consulta para decidir si colócanse vaquillas nas festas. Os contrarios á vaquilla foron o 5,4%: gañou a democracia, aínda que o 89% dos burladeses non participou. “O pobo quere vaquillas” e xa está. Realizáronse consultas similares na comarca de Pamplona, clasificando as localidades da zona de vaquillas (Burlada, Noáin) ou da zona oposta (Huarte, Barañáin). En todas elas, sen superar o 15% de participación. Si é unha festa da democracia, moi pequena, quizá demasiado pequena. E sempre ao redor das vaquillas, é dicir, con temas de 3º ou 4º curso.

Quizá nos preguntemos si este tipo de iniciativas non devalúan a democracia e os referendos, rebaixando o “dereito a decidir” á vaquilla.

E o que é máis grave: si os concellos organizan a consulta á hora de tomar unha decisión diaria, non priorizamos os intereses e as ganas individuais? O seguinte paso pode ser quitar os parques de atraccións infantís: si non teño fillos, para que? Seguindo a mesma lóxica, os próximos interrogatorios poden ser si o pago da contribución urbana é obrigatorio ou non; ou quitar o transporte público, reforzar o egoísmo e debilitar a visión pública.

O que non hai que perder de vista: os electos deben tomar decisións, unha vez escoitado o pobo, pero sen delegar a responsabilidade.