Normalmente, os xornalistas adoitamos recorrer aos entrevistados. Pero neste caso fixéchesmo ti. Por que?

Si es algo máis que un xornalista, e creo que sendo amigo foi máis fácil dar o paso: temos confianza, falamos moitas veces sobre este tema e, bo, o momento chegou. Cando fomos ao concerto de despedida do grupo Napoka Iria deime conta de que para comezar as novas etapas é necesario dicir adeus ao anterior. Foi un punto de inflexión: decidín dicir adeus á anorexia a través dunha entrevista.

Sentías a necesidade de dar a coñecer a túa experiencia á sociedade, non?

Si. Por unha banda, tiña a necesidade de pechar a etapa a nivel persoal, e por outro, sentía unha necesidade social, porque a anorexia é un tema tabú: normalmente os investigadores falan deste tema, pero nós non falamos, e eu creo que é necesario porque falamos dun problema moi común e normal. É moi importante que tomemos a palabra non só os expertos, senón tamén os que vivimos a anorexia.

Dis que é un tabú, pero tamén se falou moito de anorexia.

En parte é unha contradición, porque ao final vemos este tema no día a día, hai unha chea de casos e fálase moito diso, pero só como xera morbo. Logo pásase por alto a realidade. O tabú é a realidade da enfermidade. A xente facilmente comenta que isto ou outro é anoréxico, pero logo á hora de buscar traballo, á hora de estudar, as situacións que xorden á hora de viaxar convértense en tabú e discriminamos á persoa.

Que é a anorexia nas súas palabras?

Eu creo que a anorexia son moitas cousas. Por unha banda é unha forma de manter o teu espazo. A xente pode entrar na súa vida todo o que queira, pero no que come non, entón, cando a xente invadiu tanto o seu espazo, a alimentación pode ser unha das formas máis únicas ou únicas de coidar o seu espazo.

Doutra banda, é unha forma de revelar. Segundo varios terapeutas, por exemplo, Teresa de Calcuta era anoréxica. Entón, cando queres conseguir un obxectivo, ás veces falo de forma inadecuada ou sen mirarche a ti mesmo, cando non tes outra forma, é un método que utilizas contra ti.

A anorexia afecto sobre todo ás mulleres?

A maior porcentaxe das persoas que sofren ou padeceron anorexia son as mulleres, e non é casualidade, ademais, a maioría son dunha determinada forma: as mulleres que se ocupan dos demais, pero que en definitiva se abandonan. Kate Millette dixo que o amor foi o opio das mulleres, e para tirar diso, creo que en xeral o noso opio foi patriarcado, e que as nosas drogas foron a estética, a submisión…

Desde pequeno dixéronnos como temos que ser, déronnos barbias, ensináronnos a coidar aos demais e deixámonos a nós mesmos. A maioría dos membros que coñecín sobre a anorexia son médicos, profesores, educadores: os que dan moito aos demais. Pero se ti non te dás o que necesita a ti mesmo, non podes dar nada aos demais.

Que estereotipos hai sobre a anorexia?

A anorexia adóitase asociar cun capricho, cos modelos… A xente pensa que é unha enfermidade relacionada coa delgadez, e moitas veces non ten nada que ver con iso. Eu coñecín aos compañeiros que tiñan bulimia e pesaban máis de 100 quilos, entón as dúas cousas non están unidas: unha cousa é física e outra é a obsesión ou a enfermidade.

Entón, é esa obsesión o problema da medula?

Trátase, en definitiva, dunha forma de afrontar as situacións. Eu sempre digo que todos temos algunha adicción, ti acabas os exames e primeiro xogas á máquina ou vai outra a xogar, cando tes un problema outro chora… Pois a comida tamén pode valer ao momento, igual estás moi nerviosa e comes moito chocolate para relaxarche, e si vasche das mans e fas o mesmo cada vez que tes un problema, podes ter bulimia. Non é tan diferente comer moito e non comer nada. A anorexia e a bulimia van da man. Non comer pode ser a túa solución para xestionar cousas ou para non pensar nos teus problemas ou para mil cousas, e ademais si a xente aplaude e diche que estás moi guapa, fortaléceche máis esa actitude.

Mencionamos varias razóns de fondo, con que che identificas?

Eu creo que a anorexia é unha forma de conseguir o que un quere. Eu sempre quería ter unha familia perfecta, unha cuadrilla perfecta, unha parella perfecta, e serviume no momento, porque ao final conseguín o que quería. O problema é que ocorre cando todo iso cae. Cando empezas a perder, ves que a contorna che abandonou e que estás só coa túa cabeza e que podes perder todo o que conseguiches dun día para outro. Non é unha base firme.

Cal foi o teu camiño coa anorexia? Si non me equivoco, estivo nun centro de Barcelona.

O tratamento da anorexia debe ser integral, porque hai que traballar por unha banda o peso ou a nutrición, daquela o aspecto psicolóxico e familiar, os amigos… Todo é un. Eu empecei os tratamentos aquí, en Euskal Herria: primeiro en Gipuzkoa, logo fun a Bizkaia, logo fóra de Euskal Herria a Santander, logo a Pamplona… pero aquí hai moito costume de traballar o peso por unha banda e logo facer o seguimento psicolóxico por ti mesmo. Así é moi difícil. Si colles 20 quilos en tres meses, cando salgues está claro que non o vas a manter, porque non traballaches e interiorizado o proceso.

En Barcelona utilizábase outro método. Por unha banda tiñas sitio para traballar o tema da familia, facíase ioga, non quitábanche a ximnasia (non quítanche nada), e a comida facíase aos poucos. Tamén se utilizaba unha chea de axuda de grupo. Á fin e ao cabo, todo recollíase na súa totalidade e, aos poucos, pasaba o tempo e saía á rúa. Este proceso non se facía dun día para outro.

Alí, ademais, coñeciches xente que se atopaba nunha situación parecida. Servíralle de axuda?

Si, dásche conta de que non es o único que ten ese problema. En certa medida, o obxectivo é non sentirse só. Na rúa a xente xulga moito pola ignorancia e no centro a xente enténdeche. Logo é verdade que o máis difícil é volver, porque igual ti cambiaches moito, pero a xente non. E iso é outro proceso. Moitas veces tes que traballar máis fose que no propio centro. É unha competición constante, como contesto a isto, como vou responder a… Salgo á rúa e na marquesiña para coller o autobús, aí está a imaxe dunha moza de Women’s Secret e vostede pensa: “Eu antes estaba así”. E non, hai que chegar un momento no que ti vas a esa marquesiña e o anuncio non impórtache. E iso é moi difícil.

Que recursos existen na CAPV para facer fronte a este tipo de problemas?

Por unha banda, está a asociación ACABE, Asociación Vasca contra a Anorexia e a Bulimia, que realiza labores de asesoramento e mediación. Teñen un nutricionista e un terapeuta, pero non poden facer un seguimento completo, porque teñen unha chea de casos, chéganlles continuamente, e non poden atenderche de forma personalizada. Son eles os que che din os recursos que hai para saber onde acudir. Paso seguinte: centros privados ou Osakidetza.

Eu nos privados non atopei nada integral, si axudas puntuais, pero logo tes que ir a casa e tes que comer. Poida que si ao principio cóllenche, quizá poidas conseguir que che canalicen, pero cando estás no hoyo, eu creo que é case imposible saír con eses medios.

En Osakidetza, pola contra, si non pesa menos dunha determinada cantidade, evítanse os ingresos, polo que o criterio é o peso. Entón, sendo ese o punto de partida… Entendo que non será positivo que unha persoa ingrese si non ten un peso moi baixo, pero coa limitación de que non o tome todo na súa totalidade. Poida que non necesites estar a 30 quilos para necesitar atención 24 horas, non todo é peso. Como lle dixen antes, coñecín a alguén que pesa máis de 100 quilos e está ingresado, porque non podía durmir sen comer catro tortas pola noite. Por que esa persoa non necesita atención 24 horas? Aquí dáse un remedio inmediato ao físico e o psicolóxico vai á parte, pero eu creo que é moi difícil enfocar a cuestión así, sobre todo ao principio. En calquera caso, eu agora estou a facer seguimento cun terapeuta de Osakidetza, e estou moi ben con el, traballamos temas de todo tipo e agora éme moi útil.

Antes mencionamos a discriminación: discrimináronche algunha vez por anorexia?

Con isto non ocorre o mesmo que coa obesidade, non me discriminaron na cuadrilla chamándome puta fraca, iso non é habitual, mesmo ocorre o contrario, apláudenche. Pero as cousas cambian si saben que tes ou tiveches anorexia.

Ocorreume un caso evidente: un profesor non me deixou facer prácticas. Falou cos terapeutas e dixéronlle que eu estaba ben, que me deron de alta e que podía facer prácticas con total tranquilidade. Pero o profesor negouse e díxome que el encargaríase persoalmente de que eu non fixese prácticas. Por fin tiven que esperar e ao ano seguinte fíxeno.

Sobre que eran as prácticas?

Traballei con mulleres embarazadas ou con nenos de 0 a 3 anos, con problemas de drogodependencias.

Que pensaba ese profesor, que ía ser un mal exemplo?

Si, ou non sería capaz de facelo. Eu estaba ben, como agora, así que non sei de onde sacou iso, pero a cousa quedou así.

Ocorréuselle algunha vez a posibilidade de denunciar a aquel profesor?

Pensabamos, si. O centro de Barcelona enfadouse moito e dixeron que era digno de ser publicado nun xornal central. O caso é que o meu nome podía saír á luz e pareceunos que talvez viñese en contra de nós e que eu, se me abrise, podería ter problemas para atopar traballo ou para prosperar. Pareceunos que non era o mellor momento.

A anorexia adoita estar atribuída á publicidade de moda e aos supermodelos. A sociedade, a escola, a cuadrilla… non ten responsabilidade?

É fácil escapar da responsabilidade e atribuír a responsabilidade de todo á publicidade, pero ao final somos nós os que temos a responsabilidade. De pequeno, na escola, está moi mal visto que unha persoa coma máis e normalmente adóitase descartar a xente que non entra nun canon de perfección. Hai unha presión social moi alta.

Ademais, moitas veces digo que vivimos no mundo das contradicións. Vas á farmacia e venden pastillas de adelgazamento xunto aos antidepresivos, ou compras unha revista en busca dunha receita para facer unha torta e nesa mesma revista hai un plan, “como adelgazar en dez días”. En calquera caso, claro, a publicidade ten a súa influencia, pero se nós non continuásemos, se lle désemos outra mirada, as cousas non serían así.