“Coas regras de xogo da economía neoliberal, para que os alimentos estean baratos teñen que haber chubasqueo e precariedade”, con esa verdade transparente entra no número 30 da revista Soberanía Alimentaria, aclarando que esa chubasqueo e precariedade aplícase aos ecosistemas, aos animais, ás plantas, ás culturas e, sen dúbida, ás persoas. Ofrece exemplos concretos de esmagamento dos traballadores das cadeas de produción e transformación de alimentos baratos para os cidadáns europeos.

Segundo a publicación da organización altermundialista GRAIN e o movemento Vía Campesiña en castelán, a opresión mostra diferentes formas segundo o xénero ou a orixe das persoas que a padecen e móstranse moi diferentes no rico Norte ou o pobre Sur do mundo, “pero hoxe en día polas migracións e a globalización, hai zonas norte no sur e sur no norte”. Porque, quen esperaría atopar as condicións laborais que tamén se perseguen en Grecia nunha Alemaña tan rica?

Guido Grüner, responsable de ALSO en Baixa Sajonia, presentou "o seu traballo como escravo na industria cárnica alemá". ALSO leva 35 anos traballando para denunciar e cambiar as condicións de vida das persoas desempregadas e precarias na Alemaña que se autodenomina estado social. Comezaron a colaborar cos agricultores da comarca en 2008, cando estes realizaron unha folga de subministración a grandes compradores de leite. Ofrecen asesoramento xurídico e apoio aos traballadores da cadea alimentaria industrial.

A maioría dos que piden axuda na Baixa Sajonia son traballadores de grandes matadoiros, pitos para marcas famosas (Heidemark, PHW/Wiesenhof...), porcos (Danish Crown, Tönnies, Vion, Westfleisch) ou tenreiros en produción de carne. Estas empresas exportan a todo o mundo e en Alemaña venden as súas propias carnes Aldi, Edeka, Lidl, Rewe e outros supermercados, controlando cos seus baixos prezos máis do 90% das vendas comerciantes polo miúdo.

En 2013, por mor das protestas dos traballadores coa axuda de sindicatos, grupos cristiáns, etc., o Estado alemán tomou medidas na regulación do traballo, entre elas as traballadoras da industria cárnica: fixar o salario mínimo en 9 euros/hora, garantir a ducha e outros elementos nos fogares colectivos... “pero despois destes anos podemos dicir –di Grüner– que estes estándar tampouco se cumpren”. Coa chegada do século XXI, o dono ten máis fácil que nunca utilizar calquera brecha.

Para empezar, os traballadores teñen que pasar un período de proba no que se atopa desprotexido por medo a que se presente a menor queixa ou a que se despracen á rúa en caso de enfermidade. Pero unha vez conseguido o contrato, Grüner asegura que ninguén controla as horas de traballo, que lles piden consello aos traballadores que ingresan máis de 200 horas ao mes, “a miúdo 240 e até 280”, que traballan seis días á semana 14 horas. Non nas necesidades de todo tipo, nos frigoríficos, nos que se moven grandes cargas, nos ritmos fortes...

Posto que o traballador non está legalmente destinado ás grandes compañías, senón a contrátalas de traballos temporais, ou a unha subcontrata dunha contrata... a quen acudir a queixarse, a pedir descanso de enfermidade ou a preguntarse cal é o horario exacto? Son moitos os que, a cambio de asinar un contrato, atópanse na obrigación de pagar 500 euros ao encargado da empresa. E como garantir o salario mínimo si o meu amo calcúlao por horas pero segundo os exemplares ou quilos producidos? Quen controla os prezos das habitacións que alugan as empresas aos traballadores que ven obrigados a vivir en grupo no estranxeiro?

A pulpa das fresas de Desgarai

Gruido Grüner explicou que a actividade dos traballadores na vacinación e o transporte de aves é aínda máis lamentable. A Baixa Sajonia cría cada ano máis de 300 millóns de aves en grandes granxas que deben ser trasladadas a matadoiros industriais.

Cuadrillas transportadas en furgonetas e microbuses van de granxa en cabana á dura tarefa de capturar a miles de aves, montar en gaiolas e cargar en camións, xeralmente sen roupa axeitada, traballando a man en almacéns escuros cheos de po e amoníaco de estiércol. Ao ser un traballo de baixa cualificación, os traballadores tamén sofren as peores condicións, a miúdo sen contrato, vivindo en vivendas colectivas cedidas polo seu amo, descontando directamente a renda cara do xornal... Non é unha coincidencia que a maioría das cuadrillas que participan no transporte de aves estean formadas por inmigrantes.

Ademais do alemán, o dossier de Soberania Ocupada analiza dous casos máis en Europa: "Visto desde dentro dos centros de manipulación de alimentos de Almería", escribiu un empregado do centro, L.G. baixo firma. Juana Moreno Neto e Emmanuelle Helliok “mulleres jornaleras que traballan en fresas de Andalucía e Marrocos”. Pola súa banda, os profesores universitarios Carlos de Castro, Alessandra Corrado e Domenico Perrotta explicaron como “a migración é unha compoñente clave para as cadeas de subministración globalizada”.

As fresas vermellas que se producen e consómense fóra da época –a finais de marzo os kaletarras estarán fartos de comelas, a pesar de que a horta e a das covas de aquí empezarán a florecer entón– levan na súa esencia a explicación da produción industrializada global de alimentos. A maioría dos produtores europeos, incluídos os que traballan cos invernadoiros máis eficientes, están en crises ante a competencia da fresa que crecen en Huelva de Andalucía e Marrocos.

Ao redor da cría de fresas que atoparemos nas superretas, organizouse un modelo agrícola moi tecnificado, preparado para a exportación, cun gran custo de produción: pesticidas, abonos químicos, plásticos de invernadoiro e outras infraestruturas, patentes de plantas fértiles/fértiis… e moi vinculado ás grandes cadeas de distribución de super e hipers.

Pero tamén require moita man de obra. Por iso, este ano tamén haberá 60.000 traballadores temporeros en Huelva e 20.000 no norte de Marrocos. Na súa maioría mulleres. Moitas das necesarias para a plantación, conservación e almacenamento de fresas nos preto de 10.000 hectáreas de invernadoiros que ten Huelva chegaron de Marrocos, segundo o trato asinado en 2007 pola patronal da fresa, a Axencia Española de Emprego e as autoridades marroquís, que garanten o seu regreso a Marrocos tras a tempada.

Esas fresas gordas do super levan a suor das mulleres curtidas, ademais do cóctel pesticida.