O pasado 26 de decembro asinouse nun acto celebrado en Bilbao o acordo sobre o Salario Mínimo Interprofesional entre o Goberno español, as asociacións empresariais CEOE e Cepyme e UXT e CCOO: En 2018 subirá un 4%, en 2019 un 5% e en 2020 un 10%. Todo iso a 707 euros, polo que dentro de tres anos chegaría aos 850 euros.

Coa foto de Madrid querían mostrar unha imaxe de unidade e de consenso, cando a preocupación pola precariedade laboral é cada vez maior: “Tivéronse en conta as melloras nas condicións xerais da economía para establecer a subida”, explicou o Goberno español ao aprobar o real decreto. Pola súa banda, o secretario xeral de CCOO de España, Unai Xordo, afirmou que o acordo servirá como "acicate" para lograr subidas salariais na negociación colectiva. Pero as cláusulas engadidas a última hora e a letra pequena han posto de manifesto, unha vez máis, que os poderes económicos téñenos atrapados no cepo.

O Salario Mínimo Interprofesional é unha referencia importante, non só para a fixación de salarios convidos, senón tamén para asegurar aos cidadáns unhas rendas básicas. En Álava, Bizkaia e Gipuzkoa, por exemplo, a Renda de Garantía de Ingresos (RGI) está suxeita ao salario mínimo e debería aplicarse teoricamente en función dese incremento –na práctica, con todo, a RGI retrocedeu e pasou do 88% ao 75% en dez anos-.

No Estado español, hai anos que se utiliza outro índice para medir as axudas sociais: IPREM. Este índice está conxelado e o acordo do 26 de decembro non supón un incremento do mesmo. Así, a brecha entre o salario mínimo e os perceptores de axudas sociais vai crecendo tanto como o risco de que unha parte da poboación caia na exclusión social.

As críticas máis contundentes foron recibidas por dous partes da letra pequena do acordo, a Deputación Foral de Bizkaia. Por unha banda, o incremento non afectará os traballadores contratados a tempo parcial, que realizan o maior número de horas extras non retribuidas, e aos autónomos, aínda que sexan falsos autónomos dedicados a unha soa empresa. Tampouco se aplicará incremento algún nos convenios colectivos que teñan como referencia o salario mínimo. Entón, de cantos traballadores falamos? A CEOE recoñeceu que 136.000 persoas serán as beneficiarias directas do acordo, que foi aprobado pola Asemblea Xeral.

Último vagón do tren europeo

Con todo, non se rexistrará incremento algún na Seguridade Social si non hai ao redor de 450.000 inscritos cada ano e o PIB español non crece máis dun 2,5%. A primeira condición parece facilmente superada, froito da brutal precarización do mercado laboral, que coas leis actuais pódese facer dúas ou tres precarios dun emprego digno. A segunda é outra cousa. É case seguro que este ano o crecemento será do 2,5%, pero en 2019 e 2020 non chegará a iso, segundo as previsións da Comisión Europea (CE). E é precisamente neste último ano cando se pactou o incremento do salario mínimo máis alto (10%).

Pero, sobre todo, pola imposición das condicións en si, algúns economistas críticos han recibido os seus brazos: “Simplemente, o incremento do salario mínimo non pode estar supeditado ao crecemento económico. Falamos dos dereitos da cidadanía, da democracia, da dignidade, da loita contra a pobreza e a exclusión social…”, explicou o economista de Luen no diario A Marea.

A pesar de que se trata da maior subida dos últimos anos, segue sendo insuficiente, xa que en tempos de crises encareceuse o dobre do salario mínimo. A Carta Social Europea establece que o salario mínimo debería alcanzar o 60% do salario medio. LAB fixo o cálculo en man dos datos de Eurostat de 2014 e en Hego Euskal Herria non chegaba ao 31% –quedaría no último lugar de Europa-; no Estado español é o 34,3% e no Estado francés o 47,9%. A diferenza entre o País Vasco Norte e o Sur, independentemente do importe dos prezos, é de 701 euros (ver gráfico anterior).

ELA e LAB rexeitaron con dureza o acordo. O primeiro lembrou que o Goberno xa decidira o aumento e cualificou de "falsidade" o diálogo social, que segue aberto. LAB di que a subida debe ser maior e “sen condicións”.

Fronte á precarización masiva que se produciu como consecuencia das dúas últimas reformas laborais, tal acordo parece inútil para unha subida xeneralizada dos salarios; con todo, servirá para alentar o debate: segundo un recente estudo publicado pola escola de negocios EADA de Barcelona, en 2017 os traballadores viron reducido o seu salario no Estado español un 0,27%, mentres que os cargos directivos das empresas aumentaron un 0,28% e os mandos intermedios un 2,72%.