Isabel Vallet é militante da Cup e do movemento Endavant. A Cup foi deputada na lexislatura catalá na que se presentou por primeira vez no Parlament entre 2013 e 2015. Georgina Monge pertence ao partido político Crida per Sabadell, que apoiou á Cup no referendo de independencia de Cataluña. Este partido está a gobernar no Concello de Sabadell. É tamén membro do grupo feminista Xusta Revolta.

Así llo preguntamos aos interlocutores, a ver si a forza feminista está a cocer en Cataluña xunto coa efervescencia do independentismo. O auxe do movemento feminista non se situou xunto ao procés, senón que se puxeron de relevo dous feitos: o movemento polo dereito ao aborto, motivado pola proposta do ex ministro de Xustiza español Alberto Ruiz Gallardón de modificar a Lei Orgánica de Saúde Sexual e Reprodutiva; e a Lei de Paridade. O Tribunal Constitucional ten parcialmente suspendida a lei. O movemento feminista considerou á CUP como unha ferramenta útil para actuar no ámbito político. Desde o punto de vista dos logros institucionais, a primeira lexislatura foi máis simbólica e, pola contra, forte desde o punto de vista da loita. Vallet presenta moi diferente a segunda lexislatura. Máis que o Parlamento, o traballo dos concellos tomou forza. En total, rexistráronse 32 municipios nos que se está gobernando. Deixaron a reflexión simbólica sobre o feminismo nun segundo plano e comezaron a traballar medidas para mellorar as condicións de vida das mulleres na práctica. “Iso é moito máis difícil –di Vallet–, porque tes que falar de traballos reprodutivos e de coidados, tes que tomar medidas para desfacerse da responsabilidade das mulleres e socializarlas, hai que analizar os servizos públicos, queremos traballar as municipalizaciones…”.

Os concellos feministas utilizan o termo e, tal e como indica o programa político, un dos traballos máis importantes é a recuperación da soberanía. Soberanos nos alimentos, na vivenda, na enerxía, no emprego, na cultura, na participación e na reprodución. Aquí, por exemplo, unha das grandes dificultades que atopan na xestión municipal: cada unha desas soberanías forma un apartado e os temas de xénero concéntranse no apartado de reprodución. Monge di: “O xénero cruza todas as demais soberanías, pero cústanos entender iso, os temas de xénero acumúlanse no saco de xénero”. As dificultades para facer políticas de xénero nos concellos son moi variadas. Moitas traballadoras e traballadores municipais non teñen educación de xénero nin ganas de aprender e educar a miúdo; non hai diñeiro para contratar máis persoal; teñen problemas de competencia co Estado español. Un exemplo diso é que o Concello quere subcontratar a un traballador e quere saber si a empresa que vai subcontratar paga o mesmo soldo aos traballadores e traballadoras. Pois ben, a empresa pode negarse a facilitar devandita información, non está obrigada pola lexislación do Estado español. Falando de dificultades para facer políticas municipais feministas, os interlocutores déronnos un dato significativo, ningún dos 32 concellos que gobernan ten superávit. “Envéxovos”, din.

A pesar das dificultades, que accións están a impulsarse nos concellos? Agrupáronnos as tarefas máis sinxelas e difíciles. Os máis sinxelos: cursos de masculinidad para homes, protocolos de agresión sexual en festas, plan de coeducación en gardarías... Moito máis complicadas, entre elas algunhas das que nos mencionou Vallet: deseño de servizos públicos, municipalización, elaboración de orzamentos municipais desde unha perspectiva de xénero...

No discurso quizá non, pero recoñecen que teñen grandes carencias na práctica política e na súa organización feminizada, moito que facer, pero para facela tremenda.

A era de Anna Gabriel e outras mulleres

Ofrecéronnos algúns datos. A muller representa o 30% da militancia da esquerda independentista, e cústalles moito máis que aumentar o seu número. Pola contra, nas listas para as últimas eleccións as mulleres eran o 52% e os homes o 48%. Vallet fixo un repaso por lexislatura e pola traxectoria do PSE. Na primeira lexislatura a Cup tiña un rostro masculino, encabezado por David Fernández. O Partido Político tentou ter máis dun en lugar de crear un único perfil público, pero non foi ben recibido polos medios de comunicación. Ademais, as mulleres non gañaban nada cando conseguían visualizar a segunda cara da Cup, xa que a segunda que estaba na cola tamén era un home. Na segunda lexislatura actuouse doutra maneira. Ademais de Anna Gabriel, que foi a cabeza pública, outras mulleres tiveron unha ampla presenza no espazo público. Están convencidos de que na segunda lexislatura aumentou o número de mulleres militantes, xa que viron movementos e mulleres facendo política polo seu discurso feminista. Pola súa banda, Valls afirmou que non é casualidade o trato que recibiron por parte da opinión pública estas mulleres que estiveron en primeira liña.

Nas eleccións de 2015, a Cup, pola súa banda, botouse atrás. As cabezas de lista das catro provincias foron homes. Recibiron críticas e din que son lexítimas. O movemento político xustifica o feito de que non hai un consello executivo con poucos membros para elixir ás cabezas de lista, que son elixidos por centenares de militantes, entre os que a maioría son homes. Os cargos políticos nos concellos tamén son maioritariamente homes e en xeral os homes teñen máis poder informal que as mulleres. Nas eleccións de 2017, presentáronse dous candidatos, dous homes e dúas mulleres, entre outros.

Unha cousa é o sistema de representación de face ás eleccións e a outra o que fai a Cup de face a casa. A organización ten establecidas cotas de xénero.

Cuestiona o modelo de concelleiro “autoexplotado”

Cando lle preguntamos sobre as medidas para que as mulleres se comporten en política, Monge insistiu en que ten un fillo de case un ano, porque sabe de que se trata. Nas asembleas nacionais dispoñen de servizo de ludoteca, non nas provinciais, e nalgúns concellos non. No seu domicilio, en Sabadell, ten esta posibilidade. Engadiu que este tipo de medidas tómanse a miúdo de face ás nais e non debería facelo, xa que os coidados non son só responsabilidade das mulleres. Neste sentido, recoñeceu que lle resulta difícil compaxinar a militancia co feito de ser nai.

Monge cóntanos un exemplo do ocorrido no Concello de Sabadell. Os concelleiros do grupo político Crida per Sabadell comezaron a reflexionar sobre a autoexplotación deste cargo político. É dicir, o concelleiro deberá estar dispoñible os 365 días do ano, os sete días da semana e as 24 horas do día. Se se tiña en conta esta única forma de facer política, perfilábaselles un perfil de características moi concretas, o de sempre: home, familia despreocupada ou que actúa coma se non tivese, e de idade media. Como conciliar o ciclo de vida coa política, que facer para achegar ás nais, e non só ás nais, senón tamén ás persoas con escasa educación para a política? Precisamente, no transcurso da reflexión, a concelleira de Igualdade quedou embarazada por segunda vez da moza. A mesma pregunta fixo o que ía ser nai: Como vou ser concelleiro cando teño un segundo fillo? Non sabemos si seguirá sendo concelleiro ou non cando sexa nai. Tras o debate do cargo político non se tomaron decisións concretas, pero a xuízo dos nosos interlocutores foi moi importante pór este tema encima da mesa. Vallet pon fin a este tema: “Eu mesmo ocupei o posto de deputada dunha muller na primeira lexislatura, foi nai e quixo outro coidado para o neno”.

Evidentemente, hai un longo camiño por percorrer, os nosos interlocutores din que están a aprender e que a república feminista está a construírse paso a paso.

Que din os homes?

A exdiputada da Cup
Isabel Vallet denunciou que os grupos de homes e mulleres, todos os movementos populares, teñen graves carencias no que se refire ao feminismo. A nivel teórico non teñen un oco significativo, pero é difícil avanzar na práctica política feminista. As mulleres e os homes militantes son membros da sociedade patriarcal e acabar coa educación patriarcal esixe outra educación. Vallet tamén participa no movemento Endavant, no que os homes de militantes están obrigados a recibir clases de masculinidad. A Cup está en camiño de facer o mesmo.

Segundo Georgina Monge, nalgunhas cousas están a funcionar moi ben e noutro non. Cre que na práctica política está a facerse moi ben a idea de que o feminismo ten que ser un eixo transversal. Puxo dous exemplos de moi diferente relevancia. Por unha banda, os representantes políticos da Cup falan moito en feminino, e por outro, no partido non hai home que dubide de que no programa político hai que desenvolver o feminismo. En que zonas teñen resistencias? Pois cando empezan a falar da violencia machista no interior da casa. Fáiselles difícil incluír plans de acción para evitar a violencia nos movementos sociais, “porque non estamos a cuestionar as actitudes dos homes da sociedade, estamos a falar de comportamentos dos homes do noso movemento”. Outra tarefa difícil é a de acabar coa concepción masculina da política. Monge non fala do número de homes e mulleres de representantes políticos, senón da dificultade de converter ao feminismo nunha transgresión da política. Un exemplo: nos concellos que gobernan con socios políticos cústalles moitísimo levar os temas de xénero á primeira liña, nunca son prioritarios.